زهراسادات نژادتبریزی فرد - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه فلسفه وکلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
نفیسه اهل سرمدی - استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
سید مهدی امامی جمعه - دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

مسئله نبوت پس از اصل توحید، جایگاه ویژه ای در اندیشه دینی دارد. در این پژوهش، به روش کتابخانه ای به مقایسه دیدگاه شیخ طوسی و ملاصدرا در فلسفه نبوت پرداخته شده است تا از این رهگذر، نقش فلسفه در تبیین نبوت به عنوان یکی از اصول اعتقادی روشن شود. هر دو متفکر با تبعیت از عقل، به ضرورت وجود نبی معتقدند؛ با این تفاوت که شیخ، آن را به وسیله قاعده لطف اثبات می کند؛ اما صدرا به چهار جهت هستی شناسی، معرفت شناسی، بعد اجتماعی و زیبایی شناسی به نبوت توجه می کند و ضرورت آن را به اثبات می رساند. اگرچه هر دو به رهبری و اداره جامعه توسط نبی معتقدند، در نظر شیخ طوسی، این نقش نبی یک رسالت و وظیفه عمومی نیست و تنها برخی انبیا چنین موقعیتی دارند. این تفاوت ها ناشی از اختلاف آنها در مبانی و روش است که از اهم مبانی می توان به تفاوت انسان شناسی آنها اشاره کرد. همچنین، عقل در نگاه شیخ طوسی، بیشتر ناظر به عقل عملی است و در حیطه نظر تنها در استدلال کارآیی دارد؛ اما عقل نظری در نظر صدرا مشتمل بر مراتبی است که از استدلال آغاز و به مقام بی انتهای شهود ختم می شود.

فلسفه نبوت, انسان, عقل, شیخ طوسی, ملاصدرا