احمد باسامی - دانش آموخته دکتری، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
امیر علم بیگی - استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.
فاطمه ارتیاعی - استادیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، مجتمع آموزش عالی سروان، سراوان، ایران.

کشاورزی چندکارکردی به منزله پارادایم نوین توسعه کشاورزی و روستایی به عنوان پاسخی به چالش های اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی مورد توجه جهانیان قرار گرفته است. از این رو مطالعه پیش رو به شیوه آمیخته و با استفاده از روش کیو، به تحلیل الگوهای ذهنی کشاورزان نسبت به ترویج کشاورزی چندکارکردی می پردازد. در گام کیفی، با استفاده از رویکرد هدفمند و روش نمونه گیری گلوله برفی با ۱۱ نفر از صاحب نظران دانشگاهی مصاحبه شد. تحلیل داده های گردآوری شده با نرم افزار MAXQDA۱۲ منجر به استخراج ۶۱ گزاره شد. از این تعداد، ۴۸ گزاره به عنوان نمونه کیو انتخاب شد. در گام کمی، پس از جمع آوری اطلاعات حاصل از مرتب سازی کیو توسط ۱۶ نفر از کشاورزان دارای مزارع چندکارکردی (۲۱ N =)، این اطلاعات با روش تحلیل عاملی کیو در نرم افزار SPSS۲۵ تحلیل شد. نتایج نشان داد، ۱۶ کشاورز مورد مطالعه در مجموع چهار الگوی ذهنی در مورد ترویج کشاورزی چندکارکردی داشتند که عبارت اند از: حامیان درک اهمیت و منافع کشاورزی چندکارکردی و محدودیت های کشاورزی تولیدگرا، حامیان سیاست های تسهیل و تشویق کننده و عوامل آموزشی و ترویجی، حامیان مهارت های کارآفرینی کشاورزان و تقاضای جامعه برای کارکردهای غیرتولیدی کشاورزی، حامیان ویژگی های مزرعه در چندکارکردی کردن مزارع کشاورزی. این الگوها در مجموع ۲۰/۸۴ درصد واریانس کل را تبیین کردند. الگوی ذهنی اول (۸۶/۲۶ درصد) و الگوی ذهنی دوم (۵۱/۲۳ درصد) سهم بیشتری از واریانس کل را تبیین کردند.

کشاورزی چندکارکردی, الگوی ذهنی, توسعه روستایی, دریاچه زریوار