صبا وحدانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران،
ساناز صحرانورد - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران،
اسلام کرمی - دکتری شهرسازی، استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران
الهام سرکرده ئی - مدیر گروه و استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

پژوهش حاضر ابزار سنجش پایداری محلات شهری را ارائه می کند. این ابزار شامل سیزده مقیاس سنجش پایداری محله است که در چهار مولفه کالبدی-فضایی، زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی طبقه بندی شده است. هدف این پژوهش سنجش میزان پایداری محلات مسکونی جدید و شناسایی عوامل و شاخص های موثر بر پایداری محلات و در پی رسیدن به پاسخ سوالات زیر است: اصول و مولفه کیفیت فضایی موثر بر پایداری محلات چیست؟ در نمونه موردی شاخص های کیفیت فضایی چگونه تحقق یافته است؟ چگونه و از چه طریق می توان در ساختار محلات شهری به مفهوم پایداری از طریق راهبردهای معماری دست یافت؟ روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی و با ابزار پرسشنامه است که بصورت نمونه گیری تصادفی-خوشه ای توزیع شد و همچنین مصاحبه و تحقیقات میدانی از ساکنان محله رضوان جنوبی (دئولر) شهر مرند انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه با کمک نرم افزار spss و با استفاده از آزمون های T تک نمونه ای، مقایسه زوجی و تحلیل رگرسیون چندگانه انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که از بین عوامل فردی فقط عامل وضعیت تاهل بر پایداری محله اثرگذار است. از بین چهار مولفه کالبدی-فضایی، زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی، بترتیب مولفه های کالبدی-فضایی و زیست محیطی بر پایداری محله تاثیر بیشتری دارند در حالیکه این دو بعد امتیاز کمتری را در بین ساکنان محله دارا هستند. در میان شاخص ها، شاخص انضباط توده و فضا از بعد کالبدی-فضایی، شاخص مشارکت اجتماعی از بعد اجتماعی-فرهنگی و شاخص انرژی از بعد زیست محیطی و شاخص حفظ ارزش ملک، بیشترین تاثیر را بر پایداری محله دارند. بنابراین با حرکت از فضای ذهنی به سمت فضای عینی و فیزیکی میزان اثرگذاری بر پایداری محله بیشتر می شود. همچنین برای نیل به محله پایدار باید به تک تک معیارهای محله پایدار توجه و تاکیید گردد. در انتهای پژوهش به ارائه راهکارهایی با تفکیک چهار بعد، جهت رسیدن به محله پایدار پرداخته ایم.

پایداری، کیفیت محله، کیفیت فضایی، پیاده راه