امین اصفا - دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه هنر
غلامرضا حقیقت نایینی - دانشیار گروه آموزشی برنامه ریزی شهری دانشگاه هنر

رشد روز افزون جمعیت منجر به گسترش شهرها شد و بناهای صنعتی که روزگاری در حاشیه آن ها مستقر بودند رفته رفته به مرکز شهرها نزدیک شدند. بناهای درشت مقیاسی که کاربری صنعتی به مانند کارخانه، سیلو، کارگاه، انبار و... داشتند. اعمال محدودیت های استقرار و توسعه صنایع واحد های خدماتی در سطح شهرها و دستور انتقال این عملکردها به خارج از شهر، موجب تبدیل این بناها به فضاهای متروکه و بدون کاربری شد که به مرور منجر به ناکارآمدی و فرسودگی نواحی مرکزی شهرها شدند. تلاش جهت احیای این گونه فضاها منجر به مطرح شدن مفهوم جدیدی با عنوان میراث صنعتی شد. مفهوم میراث صنعتی در اولین کشور صنعتی جهان (انگلستان) مطرح گردید. در این زمان مفهوم میراث از عصر صنعت فراتر رفته و زمان های نزدیکتر به عصر معاصر را نیز در برگرفت. کمیته بین المللی حفظ میراث صنعتی (TICCIH) در سال ۱۹۷۳ در آیرن بریج به عنوان سازمان جهانی میراث صنعتی بنا نهاده شد که مسئولیت تفسیر، بررسی، مستندسازی، پژوهش، حفظ و نگهداری میراث صنعتی جهان را به عهده داشت. از آن هنگام به بعد تلاش های متعددی در راستای شناخت آثار میراث صنعتی شکل گرفته است. بازآفرینی معاصر شهری، به عنوان یک فرآیند جامع که به دنبال راه حل های بلند مدت برای مناطق شهری است، با طرح های پایداری با هدف برآوردن مطالبات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی یک شهر ارتباط نزدیکی دارد. در این زمینه، اماکن میراث غیرقابل استفاده به دلیل اهمیت اجتماعی، تاریخی، معماری و فناوری، مبنای مناسبی برای ترکیب با اصول پایداری ایجاد می کند و می تواند به عنوان یک کاتالیزور برای بازآفرینی شهری در آینده شناخته شود. دستیابی به اهداف پایداری در طی یک روند بازسازی شهری برای آینده ما ضروری است. برنامه های بازآفرینی به عنوان یک استراتژی جامع برای دستیابی به کیفیت بیشتر در برنامه ریزی و طراحی شهری در مناطق با سطح ناکارآمدی اجتماعی و فضاهای نامطلوب شهری مورد استفاده قرار می گیرند. این رویکرد به دنبال پاسخگویی به موضوعاتی مانند رشد مجدد فعالیت های اقتصادی در نواحی از دست رفته، احیای عملکردهای اجتماعی که از بین رفته یا شمول اجتماعی توسعه به وضوح قابل مشاهده خواهد بود. در واقع، پروژه محرک به عنوان یک تبلیغ بزرگ برای محدوده است که پیام ضمنی آن مکانی برای جذب سرمایه گذاری ها می باشد. از این رو در این پژوهش سعی بر استخراج مولفه ها و معیارهای بعد اجتماعی است که پروژه های بازآفرینی میراث صنعتی را به عنوان محرکی برای توسعه منطقه و حوزه بلافصل خود در نظر می گیرد.

میراث صنعتی، محرک توسعه شهری، پایداری اجتماعی