مرضیه عباس پور - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی معماری، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران
حمیدرضا بیگ زاده شهرکی - استادیار گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران، ایران

بازار اصفهان (۱۰۲۶– ۱۳۲۳ ه.ق/ ۱۶۱۷– ۱۹۰۵م) در امتداد میدان امام اصفهان (نقش جهان) تا مسجد جامع کشیده شده است و از نظر وسعت، ویژگیهای معماری و رونق اقتصادی، از مهمترین بازارهای تاریخی ایران محسوب می شود. بازار پر از تیمچه ها و سراهایی است که به عمق و وسعت بازار افزوده اند و به آن توان فعالیت اقتصادی و معاملات از هر نوع را داده اند. از میان تیمچه های بازار اصفهان، تیمچه ملک شهرت خاصی دارد. این شهرت از یک سو به دلیل غنای تزئینات تیمچه و از دیگر سو به سبب طرح خاص معماری آن است. مجموعه موسوم به کاروانسرای ملک، ترکیبی از سه قسمت اصلی تیمچه، سرا و بهاربند است. ظرافت طراحی بازار به حدی است که ادراک پیوستگی سه قسمت مجموعه را ممکن می سازد. کاربندی ها و رسمی بندی های به کار رفته در سقف تیمچه و همچنین تفاوت سازه سقف در هر سه قسمت و قسمتهای مختلف با یکدیگر، بر زیبایی معماری بنا افزوده است و سبب توجه ویژه به بررسی و تحقیق در مورد سازه این بنا شده است. در این پژوهش، سعی بر آن است که از طریق بکارگیری روش توصیفی تحلیلی به بررسی سیستم سازه ای به کار رفته در این تیمچه و تحلیل اجزای آن پرداخته شود. داده های مورد نیاز تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای، شواهد میدانی و رجوع به منابع شفاهی گردآوری شده اند. مقاله حاضر در نهایت، چگونگی پایدارسازی تیمچه مورد اشاره را تبیین نموده و به تشریح تمهیدات معمارانه بکار رفته در این راستا می پردازد.

بازار اصفهان، تیمچه ملک، سرای ملک، کاربندی، رسمی بندی.