عرفان تاری کمانج علیا - کارشناسی معماری دانشگاه ایوانکی، پژوهشگر معماری

سده سیزدهم هجری قمر ی در ایران مقارن با بخشی از حکومت ۱۴۶ ساله سلطنت قاجاریان است. در طی مدت حکومت قاجاریان ، تحولات بسیار زیادی در شئون مختلف مملکت صورت گرفت. جامعه سنتی ایران در مواجه با نسیمها و گاها تندبادها ی مدرنیته قرار گرفت و بسیاری از هنجارها ی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و هنری دستخوش تغییرات شد. معماری ایران نیز تحت تاثیر این تحولات قرار گرفت و پیکره معماری سنتی ایران و اصول نظری و شی وه های اجرایی آن در مقابل شرایط جدیدی قرار گرفت. هدف از این پژوهش بررسی معماری مساجد ایران در سده سیزدهم هجری قمری در ایران است که نسبت به دوره های پیشین دچار تغییرات زیادی در ساخت ار و تزئینات معماری شده است. در این پژوهش با راهبرد توصیفی_تحلیلی و با تکیه بر اسناد تاریخی و پرونده های ثبتی و بررسی های میدانی و مستندنگار ی مساجد ایران در سده سیزدهم همجری قمری به بررسی معمار ی و تزئینات مساجد پرداخته شد و با مطالعات کتابخانه ای برپایه ی روش تفسیری-تاریخی، تاریخچه بناها و عوامل تاریخی موثر بر تغییرات این مساجد مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به تغییراتی همچون الگوبردار ی معماری مساجد از مساجد عثمانی، استفاده از مصالح جدید ، واقع گرا شدن نقوش گیاهی، انسانی و حیوانی و نیز ظهور طیف های رنگی گسترده در تزئینات، نتایج پژوهش نشان می دهد که معماری و تزیینات مساجد در این دوران تحت تاثیر معماری غرب بوده است و در مساجد تزئینات و المان های معماری فرنگی ظهور پیدا کرده است.

معماری مساجد، دوران قاجار، معماری فرنگی، معماری عثمانی، تزئینات واقع گرا معماری