مجید یزدانی - عضو هیات علمی گروه معماری و شهرسازی موسسه آموزش عالی خاوران مشهد ایران
مریم ابراهیم پور - استادیار گروه معماری و شهرسازی، عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی خاوران مشهد ایران

بازتاب هر دینی را می توان، آشکارا در آثار معماری منطبق بر آموزه های آن دین در جغرافیای تحت قلمرو آن مشاهده کرد. یکی از ادیانی که برای انسان ارزش بسیار زیاد قائل است و او را جانشین خداوند بر روی زمین می داند دین اسلام است. یکی از فضاهای جغرافیایی که از دیرباز انعکاس دهنده ایدئولوژی نظام های حاکم بوده، پدیده شهر است. در این راستا پژوهش حاضر با قصد شناسایی نقش معماری طبیعت ساز بر پیدایش شهری پایدار منطبق بر فرهنگ ایرانی- اسلامی درپی پاسخگویی به این پرسش است که ویژگی های معماری طبیعت ساز منطبق بر فرهنگ ایرانی- اسلامی کدام است؟ و این رویکرد در معماری چگونه بر پیدایش شهری پایدار موثر است؟ رویکرد پژوهش حاضر از نوع کیفی است و برای جمع آوری اطلاعات از مطالعه اسنادی و جهت تحلیل داده ها از روش فراترکیب استفاده شد. مراحل فراترکیب در این پژوهش بر مبنای الگوی هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو انجام گرفت. بر اساس یافته های این پژوهش شهر اسلامی پایدار بایستی بازتاب اندیشه های متعالی دین مبین اسلام در تمامی جوانب باشد. توجه به طبیعت و محیط زیست یکی از عوامل مهم در جهت دستیابی به پایداری است. «شهر دوستدار طبیعت و تنوع زیستی» انگاره ای جدید برای زندگی شهری پایدار در قرن ۲۱، نیز از دیدگاههای نو در این خصوص است که با عنوان بیوفیلیک نگاهی «طبیعت ساز» به معماری و شهرسازی دارد؛ در حقیقت شهر دوستدار طبیعت و تنوع زیستی، شهری است در ارتباط نزدیک با طبیعت که بین انسان و تمامی جلوه های زنده رابطه متقابلی برقرار است. از دیگر سو، در ایران رابطه انسان با طبیعت سابقه ای طولانی داشته و در تمام دورانها بخصوص دوره اسلامی مورد توجه بوده است. لذا در پژوهش حاضر مقایسه ای بین انگاره اخیر در معماری مغرب زمین و اصول مطرح شده در این خصوص در تعالیم اسلامی انجام شد.

معماری طبیعت ساز، محیط زیست، قرآن، شهر دوستدار طبیعت، توسعه پایدار