مریم حاجی زاده - کارشناسی ارشد هنرهای پژوهشی دانشگاه الزهرا تهران

ژاک لاکان فیلسوف فرانسوی پبوند و رابطه سه امر نمادین، واقع و خیالی را بر اساس اصل گره برومه می داند که عدم پیوستگی هر کدام موجب نابودی دیگری می شود. سه نظم بنیادین خیالی، واقع و نمادین به ضمائر خودآگاه و ناخودآگاه فرد باز می گردد و در واقع رابطه ای دیالکتیکی میان این سه نظم برقرار است. در مسجد شاه اصفهان که از مهم ترین بناهای عصر صفویه و نمایانگر اوج یک هزار سال مسجد سازی در ایران می باشد، سنت های شکل دهی ، نقشه پی ، ساختمان بنا، عناصر و تزییات همگی نشان دهنده مفاهیم بنیادی و آگاهی متقابل است که برگرفته از ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه معمار می باشد. معمار مسجد شاه اصفهان با جمع آوری تمام داده ها و اطلاعاتی که در محیط اطرافش وجود دارد، به جریان انداختن این داده ها و بر اساس برآیندی از آنها که نشات گرفته از ضمیر خودآگاه او می باشد و همچنین با الهام از انگیزه ها و امیال درونی که به مضامین دوران کودکی ختم می شود و عواملی که ریشه در حیات اجدادی بشر دارد و مبتنی بر ضمیر ناخودآگاه فردی و جمعی او است دست به خلق این آثار زده است.

ژاک لاکان، گره برومه، امر نمادین، امر واقع، معمار، ضمیراخودآگاه، مسجد شاه اصفهان