ولی اله رستمعلی زاده - استادیار، گروه مهاجرت، شهرنشینی و توزیع فضایی جمعیت، موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور، تهران، ایران.
علی قاسمی اردهایی - استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، اهر، ایران.

یکی از مهم ترین مسائلی که روستاهای ایران با آن مواجه هستند، فرایند خروج جمعیت جوان از روستاهاست. بنابراین هدف اصلی این تحقیق این است که جوانان روستایی برای برنامه ریزی مهاجرت از مکان یا گرایش به ماندن در محل زندگی خود، چه مواردی را در نظر می گیرند. روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایش بوده است. جامعه آماری این تحقیق جوانان روستایی ۱۵ تا ۳۰ سال شهرستان های اسکو و هشترود در استان آذربایجان شرقی هستند و حجم نمونه نیز ۸۰۰ نفر بوده است. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، درباره جوانان ساکن در روستاهای شهرستان های هشترود و اسکو مطالعه شد. میزان مهاجرفرستی و مهاجرپذیری و موقعیت جغرافیایی در تعیین شهرستان ها و موقعیت جغرافیایی، دوری و نزدیکی به شهر، شیوه معیشت و تعداد جمعیت، از جمله ملاک های تعیین کننده در انتخاب خوشه ها بوده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ویژگی ها و شرایط جوانان روستایی چون وضعیت شغلی، سطح تحصیلات، سطح درآمد، وضعیت تاهل، وضعیت مسکن، داشتن اعضای مهاجر در خانواده و شهرستان محل سکونت در وضعیت ترک یا ماندگاری آنان موثر است. همچنین بخش دیگر یافته های تحلیلی این پژوهش نشان دادند که کیفیت زندگی، وابستگی به مکان و هویت مکانی می توانند در ماندگاری جوانان روستایی موثر باشند. 

مهاجرت, ماندن یا نقل مکان کردن, جوانان روستایی, وابستگی به مکان, هویت مکانی