اسماء زارعی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
ناجی پژمان ضیایی - استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلام آباد غرب، اسلام آباد غرب، ایران

در روند تاریخی عرصه ای از مناسبات فرهنگی بین الملل، نمایشگاههای جهانی اکسپو، دولت- ملتها همواره سعی داشته اند تا با مشارکت، روشهایی هنری مبتنی بر گونه ای دانش حاکم بر این نمایشگاهها در جهت تامین اهداف سیاسی خود بازآفرینند. از جمله جمهوری اسلامی ایران که در پس خروج از انقلاب ۱۹۷۹ بر آن میشود تا با مشارکت در آنها بیانی از وضعیت سیاسی جدیدش داشته باشد.بر این اساس، پژوهش حاضر که با رویکرد توصیفی- تبیینی و با استفاده از منابع معتبر کتابخانه ای، تصویری و الکترونیکی تهیه شده است. با اتکا به تجارب بیانی صورت گرفته از سوی دولت- ملتهای مشارکت کننده مدنظر دارد تا نوع دانش حاکم را تبیین نماید و مبتنی بر آن مشخص کند که دولت- ملت ایران به چه نحو هنری خود را بیان داشته است.نتایج بدست آمده بیانگر آنست که در سه دوره زمانی متوالی (تقریبا هر نیم سده) دانشی آگاهی بخشی به انحاء "محض"، "مبادلاتی" و "مشارکتی" بر نمایشگاههای اکسپو حاکم بوده است. چنانکه این دانش فرآیندی آموزشی را در شاکله خود فراهم میساخته تا دولت- ملتها بتوانند اهداف سیاسی شان را محقق سازند؛ در ساختاری منطقی خویش را بیان کنند؛ با نوعی تعین یافتگی دستاوردهایشان را در راستای موضوعات اکسپوها مطرح نمایند و نهایتا با تبدیل آنها به دانایی اثربخش و پذیرش اطلاعات بر مخاطبان تاثیر گذارند. در این راستا، جمهوری اسلامی به دلیل "عدم شناخت دانش آگاهی بخشی مشارکتی حاکم بر نمایشگاههایی که در آن دوره حضور داشته" و همچنین "عدم کاربرد آگاهانه مبانی، مولفه ها و مشخصه های نهفته در هنر ایرانی- اسلامی اش" نتوانسته با اعتباربخشی به اندیشه اش و روشهای هنری مورد بهره وری، بیان کلان روایی قوی داشته باشد و رسالتها و اهداف سیاسی اش را تامین کند. لذا برنامه ای جامع از اقداماتی آگاهانه همچون: "خدمات رسانی و همخوانی با مسائل جدید توسعه پایدار"، "کاربرد داده های فراصنعتی"، "روایت سازی از هویت ملی"، "نمایش تولیدات علمی بر محوریت توانمندسازی نیروهای ذهنی" و "بازنمایی خودآگاهی سیاسی جدیدش" مجموعا به مثابه راهبردی پیشنهاد میشود. چنانکه بتواند در مشارکتهای آتی اش بیانی مقتدرانه و متعامل با سایر دولت- ملتها در نمایشگاههای جهانی اکسپو و به طور کلی عرصه مناسبات فرهنگی بین الملل اش داشته باشد.