یاسمن فتاحی ابرقوه - عضو هیات علمی گروه معماری، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران

مسئله ای که ذهن معماران را با توجه به اشتراکات موضوعات و طراحیها به خود مشغول کرده، بحث mental map های مختلف است. mental map یا نقشه ذهنی در اکثر فعالیت هایی که یک فرد انجام می دهد، از ریز تا کلان نقش دارد. از تصمیم گیری در مورد شغل آینده یک نفر گرفته تا انتخاب مسیری که یک نفر تصمیم دارد برای خرید روزانه اش طی کند. mental map مردم مختلف با فرهنگ ها یا عادات و آداب و رسوم مختلف می تواند متفاوت از هم باشد . ما ایرانی ها می پسندیم که mental map از مسیر اصلی کمی متفاوت باشد. به نظر ما جذابیت فضا در این حالت بیشتر است. تصویر ذهنی که مسجد شیخ لطف ا... می سازد چگونه است؟ یک مجموعه مسکونی چه تصویر ذهنی را میطلبد؟ یک فضای آموزشی چطور؟ و .... . این سوالات معمولا سوالات کلیدی هستند که در ذهن معمار شکل می گیرند. مسئله اصلی اینجاست که معمار باید mental map جمعی مردم را ببیند و بشناسد و این کار نیاز به مطالعه و بررسیهای فراوان دارد. شاید یکی از روش هایی که می تواند معماران را در این شناخت یاری رساند، بررسی تاثیری باشد که اجزای کالبدی یک فضا بر ذهن افراد می گذارند. بنابر آنچه در بالا ذکر گردید و در نوشته مورد تحقیق، شناسایی اجزاء کالبدی موثر در تصویر ذهنی افراد و چگونگی تاثیر مطلوب و یا نامطلوب آن بر مخاطبین در مطالعه موردی از فضای آشنا و در دسترس «خانه رسولیان» (دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد) استفاده شد و فضای «حیاط اندرونی(حیاط یک) خانه رسولیان» برای بررسی mental map انتخاب گردید و سوال مربوطه بدین صورت شکل گرفت که: «کدامیک از اجزای کالبدی سازنده فضای حیاط اندرونی خانه رسولیان در شکل گیری تصویر ذهنی افراد موثر است؟»

اجزای کالبدی ، حیاط یک خانه رسولیان ، تصویر ذهنی mental map