بررسی اثر تغییرات اقلیم و کاربری اراضی بر تغذیه منابع آب زیرزمینی منطقه لنجانات با تلفیق ANFIS و WEAP

به­ منظور تدوین و دستور­سازی راهبرد های توسعه پایدار منابع آب زیرزمینی، نگاه یکپارچه به تغییرات کاربری اراضی، تغییرات اقلیم، سامانه اجتماعی و پاسخ سامانه هیدرولوژیک به آن­ ها، نیاز است. عدم توجه به ایجاد تعادل بین این متغیرها در تغذیه و تخلیه منابع آب زیرزمینی، منجر به بروز مشکلاتی از جمله فرونشست زمین، پیشروی آب­ های شور، کاهش کیفیت آب ­ها، افزایش هزینه­ های پمپاژ و غیره در بیشتر آبخوان­ های کشور شده است. در این پژوهش، منطقه لنجانات به ­عنوان یکی از مناطق مهم حوزه آبخیز زاینده ­رود به دلیل اندرکنش با رودخانه، وجود تغییرات کاربری اراضی و افزایش گسترده برداشت از آبخوان منطقه، به­ عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. نتایج پیش بینی دما و بارش در سناریوی خوش­ بینانه و بدبینانه تا سال ۲۰۳۵ به­ وسیله مدل LARS و نتایج بررسی تغییرات کاربری اراضی گذشته و آینده و محاسبه ضریب تاثیر کاربری (ضریب تعدیل) با استفاده از نرم ­افزار­های IDRISI SELVA ،ENVI و مدل ­های تلفیقی مارکوف و اتوماتای سلولی، برای بررسی میزان رواناب در آینده و سهم آن در تغذیه آبخوان وارد مدل مورد مطالعه (تلفیق WEAP و ANFIS) شد. نتایج نشان می دهد که تغییرات اقلیم و تغییرات کاربری جزء پارامترهای تاثیرگذار بر مطالعات منابع آب زیرزمینی هستند. به ­طوری ­که پیش بینی می شود، در منطقه مورد نظر به دلیل کاهش میزان بارندگی و افزایش دما، میزان رواناب کاهش و به دلیل تغییرات کاربری زمین و افزایش برداشت آب های زیرزمینی، نفوذ رواناب و به دنبال آن تغذیه و تراز آب زیرزمینی کاهش یابد. میانگین حجم بارش در سال های مشاهداتی ۱۹۴.۱۷ میلیون مترمکعب برآورد شد که از این مقدار، ۹۹ میلیون مترمکعب آن به آبخوان نفوذ کرده است. میانگین حجم تغذیه آب زیرزمینی پس از تاثیر ضریب تعدیل ۱.۰۵۱ به ترتیب در سناریوی خوش بینانه ۱۰۷.۰۹ و در سناریو بدبینانه ۹۳.۷۲ میلیون مترمکعب پیش بینی شد.

Keywords:

پاسخ سامانه هیدرولوژیک , تغذیه آبخوان , توسعه پایدار , فرونشست زمین , مدل LARS