عبداالرحیم پدرام - استادیار دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی
مهرداد مومنی زاهد - دانشجوی دکتری آینده‎پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، نویسنده مسئول

رشد روزافزون، متنوع و بسیار سریع تغییرات و تحولات در حوزههای مختلف، سبب افزایش تاثیرگذاری تهدیدها و فرصتها شده است. جهان به شدت در حال نو شدن است.  سازگاری با این شرایط نوین، نیازمند شناخت پیش‎دستانه نشانههای تغییرات پیرامونی، آمادگی برای کشف فرصت­های تازه، پرهیز از تهدیدهای نوپدید و جلوگیری از غافلگیری است. یکی از شیوههای آگاهی مسئولان و تصمیمگیران کلیدی به خصوص نیروهای مسلح، بهرهگیری از آینده‎پژوهی و سامانه دیدبانی است. هدف نهایی دیدبانی، جلوگیری از غافلگیری مسئولین و مدیران ارشد سازمان در انجام ماموریت های محوله است. این مقاله به معرفی سامانه دیدبانی نیروهای مسلح در سطوح راهبردی پرداخته است. در این پژوهش از روش آمیخته اکتشافی (کمی و کیفی) جهت تحقق اهداف پژوهش، بهره جسته ایم. در بخش کیفی، بر اساس مطالعه دقیق اسناد خارجی و داخلی و تحلیل مضمون و انجام مصاحبه های عمیق با ۱۵ نفر از صاحب نظران و خبرگان، عناصر و فرایندهای سامانه استخراج شد. در مرحله بعد، به بررسی میانگین رتبه ای عناصر و فرایندهای سامانه دیدبانی نیروهای مسلح در سطوح راهبردی و تعیین اهمیت آنها با آزمون فریدمن و با اخذ نظرات ۳۱ نفر از خبرگان مجرب پرداخته شده است. میزان آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تحقیق به ترتیب معادل ۷۹۶/. و ۷۹۸/. است. در یافته­های تحقیق، به رتبه­بندی عناصر سامانه از دیدگاه خبرگان در سه فرایند پایش و پویش اسناد راهبردی، هشدار سریع و درک نیات راهبردی خصمانه دشمنان و رقبا پرداخته شده است.

آینده‎پژوهی, پویش, پایش, دیدبانی, سامانه دیدبانی