نفیسه رحیمی - گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

نوسان تاوه قطبی یکی از نمودهای برجسته برهم کنش پوشن سپهر و وردسپهر است که در فرینهای آبوهوایی نقش بسزایی دارد. بنابراین در پژوهش حاضر، به منظور شناسایی پیوند بارش روزانه فرین بالا با تاوه قطبی و تاثیر کنترلی آن بر سامانه های همدید، به تحلیل زمانی مکانی تاوه قطبی برای ایستگاههای واقع در شمال غرب پرداخته شد. در این پژوهش، با توجه به رویکرد آماری همدیدی، ابتدا همگنی داده های بارش و روند بارش در هر شش ایستگاه به ترتیب به کمک آزمون های نرمال استاندارد مطلق و آزمون رگرسیون خطی مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس به منظور تحلیل همدید و آگاهی از چگونگی گسترش و اثرگذاری تاوه قطبی بر ایستگاههای مورد مطالعه، موقعیت مکانی تاوه قطبی با اعمال تحلیل مولفههای اصلی از نوع T بر روی دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال برای ۱۷۷ روز بررسی و ۶ مولفه تشخیص داده شد که ۹۰ درصد واریانس داده ها را تبیین می کرد. با تحلیل همدید موقعیت زمانی و مکانی تاوه قطبی طی روزهای منتخب، شش الگوی کلی شناسایی شد که در هریک از این الگوها موقعیت مکانی تاوه، امتداد و عمق ناوه متفاوت بود. بیشترین موقعیت قرارگیری تاوه در الگوی اول دیده شد که ناوه های حاصل از تاوه بیشترین عمق و گستردگی را بر روی دریای سیاه داشت. در تمامی الگوها، بارش روزانه فرین بالا بر اثر قرارگیری ناوه حاصل از تاوه قطبی در نزدیکی منطقه مورد مطالعه ایجاد شده بود که هم زمان با استقرار بندالهای عظیم رکس و امگایی بر روی اروپا بود.

تاوه قطبی, بارش روزانه فرین بالا, شمال غرب, مولفه اصلی