مصطفی مرادزاده - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز
هادی هادی - دانشیار دانشکده مهندسی علوم آب، گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز
غلامعباس صیاد - استادیار دانشکده کشاورزی، گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
حسین محمدزاده حاجی خانلو - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز
عدنان صادقی لاری - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز

نیترات منبع اولیه نیتروژن است که برای ادامه حیات گیاهان ضروری می­باشد. به همین دلیل کود های شیمیایی نیتروژن­دار برای بهبود رشد گیاهان مصرف می­شوند. از طرفی افزایش استفاده از کودهای نیتروژنه باعث آبشویی و ورود آن به آب­های سطحی و زیرزمینی و در نتیجه آلودگی آنها می­شود. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر زئولیت پتاسیمی در جذب و نگهداری یون­های نیترات و آمونیوم در یک خاک لوم شنی اشباع و در شرایط آزمایشگاهی، با چهار تیمار شاهد و کاربرد ۲، ۴ و ۸ گرم زئولیت در هر کیلوگرم خاک می­باشد. آزمایش­ها در قالب یک طرح بلوک­های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. کود نیترات آمونیوم با غلظت ۱۰ گرم بر لیتر به ستون­های خاک اضافه گردید و سپس ستون های خاک آبشویی شدند. نتایج به دست آمده نشان داد، اضافه کردن زئولیت پتاسیمی به خاک باعث کاهش شستشوی نیترات و آمونیوم و افزایش نگهداشت آن در خاک می­شود. برای تیمار شاهد و کاربرد ۲، ۴، و ۸ گرم زئولیت در کیلوگرم خاک، مقدار نیترات خارج شده از ستون های خاک، به ترتیب ۸۸/۹۳، ۹۱/۷۳، ۶۲/۵۹ و ۶۱/۵۳ درصد مقدار اضافه شده به خاک به دست آمد. برای آمونیوم نیز این مقادیر به ترتیب برابر ۷۴/۴، ۱۲/۴، ۳۷/۳ و ۲۴/۳ درصد، اندازه­گیری شد.  نتایج نشان داد که به ترتیب کاربرد ۲، ۴ و ۸ گرم زئولیت در هر کیلوگرم خاک باعث کاهش میانگین سرعت حرکت آب در منافذ خاک، به میزان ۷۹/۴۳، ۴۳/۵۸ و ۵۲/۶۰  درصد نسبت به تیمار شاهد گردید. همچنین با افزایش مقدار زئولیت در خاک مقدار ضریب انتشار هیدرودینامیکی یون نیترات به طور کلی روندی کاهشی داشت.

آبشویی نیتروژن, ضریب انتشار هیدرودینامیکی