علی عبدالله زاده - آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مجید اونق - گروه آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
رئوف مصطفی زاده - علوم و مهندسی آبخیزداری دانشکده ی منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس

تحلیل خطرات طبیعی می تواند ابزار مناسبی در تصمیم گیری، برنامه ریزی و اولویت بندی اقدامات مدیریت بحران باشد. در این پژوهش، ضمن پیش بینی سناریوهای بروز خطر و خسارت پدیده ی روانگرایی، آسیب پذیری عناصر در معرض خطر نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جزئیات این رویکرد در منطقه ی گرگان در استان گلستان مورد ارزیابی و توصیف قرار گرفته است. همچنین نقشه های خاک (طبقات بافت رسوب)، عمق آب زیرزمینی (اطلاعات چاه های پیزومتری) و شتاب زلزله (داده های بیشترین شتاب لرزه ای تاریخی ثبت شده) تهیه شد. وقوع روانگرایی خاک بر اساس متغیرهای مذکور و مدل تجربی سه فاکتوره برای شرایط موجود در چهار رتبه ی خطر تهیه گردید. بر اساس ترکیب های احتمالی توانایی وقوع شتاب بیشینه ی لرزه ای و تغییرات عمق آب زیرزمینی، وضعیت بروز خطر مشخص گردید. با در نظر گرفتن ارتباط عوامل پیش گفته، پهنه های مختلف وقوع خطر روانگرایی با استفاده از سامانه ی اطلاعات جغرافیایی و نرم افزارArc GIS ۹.۳  محاسبه گردید. در نهایت طبقات حساسیت روانگرایی برای منطقه ی مورد مطالعه تهیه شد. بر اساس نتایج پژوهش، در سناریوی وقوع خطر، ناحیه ی شمالی منطقه ی مورد مطالعه با تمرکز فعالیت ها و مراکز جمعیتی و بالا بودن سطح آب زیرزمینی در رتبه های خطر و خسارت بالا قرار دارد. نقشه و نتایج پیش بینی محدوده ی خطر روانگرایی خاک در قالب سناریوی آینده در چهارچوب تحلیل احتمال خطر و خسارت می تواند ابزار مناسبی در مدیریت خطر و کاهش خسارت ناشی از این پدیده باشد. رویکرد ارزیابی مورد استفاده می تواند با در نظر گرفتن شدت و محدوده ی خطر و عناصر حساس در گرفتن تصمیماتی برای کاهش خطر مورد استفاده قرار گیرد.

پهنه بندی خطر, سامانه ی اطلاعات جغرافیایی, مخاطرات طبیعی, برنامه ریزی فضایی