کیومرث حبیبی - گروه مهندسی شهرسازی، دانشکده ی فنی، دانشگاه کردستان
علی سرکارگر اردکانی - سنجش از دور، دانشگاه امام حسین
زاهد یوسفی - شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
مجتبی صفدر نژاد - طراحی شهری و معماری،دانشکده معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران

توسعه ی شتابان شهرها و ازدیاد روز افزون جمعیت شهری در دهه های اخیر، برنامه ریزی، مدیریت و کنترل شهرها را بیش از پیش با مشکل مواجه کرده است. این مشکل در زمان وقوع بحران های طبیعی و به ویژه زمانی که با ناهنجاری های اجتماعی همراه می شوند، بسیار پیچیده تر می گردد. تعیین میزان آسیب پذیری بافت های شهری با در نظر داشتن عوامل موثر بر آسیب پذیری، یکی از الزاماتی است که باید پیش از وقوع حوادث و به منظور آمادگی هرچه بیشتر برای مدیریت کارآمد بحران در شهرها، صورت پذیرد. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) از قدرتمندترین ابزارهایی است که در صورت کفایت اطلاعات ورودی، می تواند با توانایی های تحلیلی منحصر به فردش، به بهترین شکل ممکن ما را در تعیین پتانسیل آسیب پذیری محدوده های شهری یاری رساند. در این پژوهش، ابتدا با بهره گیری از (GIS)، نقشه ی میزان آسیب پذیری در منطقه ی ۶ شهرداری تهران با توجه به معیارهای کالبدی، اجتماعی- اقتصادی و امنیتی تهیه شده است. برای تهیه ی این نقشه تعداد ۳۸ شاخص ملاک قرار گرفته و در نهایت با روی هم گذاری لایه های اطلاعاتی مربوط به این شاخص ها، میزان آسیب پذیری منطقه در ۵ طبقه (از کمترین آسیب پذیری تا مناطق کاملا مسئله دار) مشخص گردید، سپس مناطقی که دارای قابلیت استقرار مراکز امداد و نجات در منطقه و اطراف آن هستند تعیین شدند. در نهایت با استفاده از تحلیل شبکه کوتاه ترین مسیرهای دسترسی به محل حادثه مشخص گردیدند. براساس نتایج به دست آمده بیشترین میزان آسیب پذیری منطقه در بخش مرکز و جنوب شرقی منطقه است. بیش از ۶۰ درصد ساختمان های این محدوده بسیار آسیب پذیر بوده و بخش عمده ای از آن ها جزو بافت های مسئله دار هستند؛ همچنین کمترین میزان آسیب پذیری مربوط به بخش های شمال منطقه است که عمده ی آن دارای پتانسیل آسیب پذیری نسبتا پایین است.

آسیب پذیری, مدیریت بحران, الگوریتم های سلسله مراتبی/ فازی, سیستم اطلاعات جغرافیایی