سمانه ضیاپور - گروه زمین شناسی، دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، صندوق پستی: ۱۴۱۵۵۶۴۵۵، تهران- ایران
داریوش اسماعیلی - گروه زمین شناسی، دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، صندوق پستی: ۱۴۱۵۵۶۴۵۵، تهران- ایران
خالق خشنودی - پژوهشکده چرخه سوخت هسته ای، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: ۸۴۸۶-۱۱۳۶۵، تهران- ایران
شجاع الدین نیرومند - گروه زمین شناسی، دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، صندوق پستی: ۱۴۱۵۵۶۴۵۵، تهران- ایران

کانسار آهن چاه گز (آنومالی XIVA) در منطقه معدنی بافق در زون ساختاری ایران مرکزی در استان یزد واقع شده است. مجموعه سنگ های ساب ولکانیک و ولکانیک با ترکیب گرانیت تا دیوریت با سن کامبرین آغازین، سنگ میزبان این کانسار را تشکیل داده اند. بررسی های طیف سنجی گامای زمینی، مطالعات کانی شناسی و ژئوشیمیایی در این کانسار نشان می دهد که کانه زایی توریم عمدتا همراه با دگرسانی های سدیمی- کلسیمی و منیزیمی و در مقایر فرعی همراه با کانسنگ مگنتیت است. مطالعات کانی شناسی به وسیله میکروسکوپ نوری و الکترونی (SEM و EPMA) نشان می دهد که کانی اصلی میزبان توریم در کانسار چاه گز، توریت است و کانی های تیتانیت، آلانیت و زیرکن نیز در مقادیر فرعی وجود دارند. میانگین عیار توریم و ΣREE در زون کانه زایی توریم به ترتیب ۴۵۰ و ۵۹۶ پی پی ام است. توریت در دگرسانی سدیمی- کلسیمی در همراهی با آلبیت، اکتینولیت، ترمولیت و اوژیت بوده و در دگرسانی منیزیمی همراه با کانی تالک تشکیل شده است. توریت در کانسنگ آهن همراه با مجموعه کانیایی مگنتیت، کلسیت و آپاتیت تشکیل شده است. الگوهای مشابه توزیع عناصر نادرخاکی بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه در سنگ های میزبان و زون کانه زایی توریم بیان گر ارتباط این کانه زایی با ماگماتیسم کالک- آلکالن کامبرین آغازین در موقعیت کمان قاره ای می باشد. وجود مگنتیت پاراژنز با توریت و ناهنجاری منفی Eu در نمونه های زون کانه زایی توریم می تواند حاکی از شرایط احیایی سیال عامل کانه زایی توریم باشد.

کانسار چاه گز, منطقه معدنی بافق, کانه زایی توریم, دگرسانی سدیمی- کلسیمی, دگرسانی منیزیمی