واکاوی سازوکار انقباض شهری و وابستگی آن با فرهنگ برنامه ریزی(مورد پژوهی: منطقه۸ کلانشهر تبریز)

ساختارهای شهری همواره متحمل دگرگونی­های دائمی بوده و متاثر از عوامل درونی و بیرونی، رشد و انقباض را در جمعیت خود تجربه کرده­اند. برنامه­ریزی برای شهرهای درحال انقباض دیگر تحت پیش­گزاره­های رشد شهری معنادار نیست و نیازمند تغییر به پارادایم دیگری است. از این­رو چالش شهرهای در حال انقباض، پتانسیل ایجاد زمینه تغییر در فرهنگ­برنامه­ریزی را نیز دارا می­باشند. انقباض شهری به عنوان پدیده­ای که به لحاظ تجربی انگاشت­پردازی شده، ناشی از میان کنش محرک­های متغیر انقباض در سطوح مختلف فضایی است که به کاهش جمعیت در مقیاس محلی منجر گشته و ممکن است با افت اقتصادی و تغییرات جمعیتی نیز همراه باشد. هدف این پژوهش شناسایی و بررسی عوامل و محرکه­های تاثیرگذار بر انقباض شهری در حال رخداد در منطقه ۸ کلانشهر تبریز و نیز بررسی پیامدها و اثرات ناشی از این پدیده بر برنامه­ریزی می­باشد که منجر به عدم توانایی منطقه در جذب و نگهداشت جمعیت شده است. بدین ترتیب در راستای دستیابی به هدف پژوهش از روش تحقیق ترکیبی متوالی اکتشافی بهره­ گرفته شده است. نتایج تحلیل حاکی از آن است که پدیده انقباض شهری ناشی از مولفه­هایی است که در بستر برنامه­ریزی ساختار فضایی بررسی شده و متناسب با شرایط و ویژگی­های هر محیط، تعیین می گردد. در منطقه مورد مطالعه نیز عوامل و محرکه­های کاهش جمعیت شناسایی شده به ترتیب در ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، آلودگی محیطی و منظر شهری بیش­ترین میزان اثرگذاری بر رخداد این پدیده را دارا می باشند.

Keywords:

انقباض شهری , فرهنگ برنامه ریزی , ساختار فضایی , , کلان شهر تبریز