امید کارگر شورکی - کارشناس حسابداری دانشگاه شهر قدس تهران

در عصر حاضر ابزار موثری که بتواند پاسخگویی سازمانهای دولتی را جهت بهبود عملکرد مستندسازی نتایج اقدامات سالانه و دفاع از بودجه قابل تخصیص در ارتباط با سه رویکرد نتیجه گرایی، مشتری مداری و بازار محوری زیاد نماید، بودجه ریزی عملیاتی است. بودجه عملیاتی ابزاریست که بین منابع مصرفی و نتایج برنامه ها در سازمانها ارتباط منطقی برقرار می سازد. بودجه ریزی عملیاتی فرآیند مرتبط ساختن هزینه ها با نتایج آن هزینه هاست، یعنی برای شاخصهای عملکردی، تخصیص منابع انجام شود. نظام بودجه ریزی مناسب موجب طرح ریزیهای ادواری، بهبود هم آهنگی و ارتباط می گردد و چارچوبی مناسب برای کنترل، اندازه گیری و ارزیابی عملکرد کارکنان فراهم می آورد و فعالیتهای واحدها را در جهت اهداف سازمان هدایت می کند. همچنین نظام بودجه ریزی عملیاتی به دنبال ایجاد پیوند میان شاخص های عملکرد و تخصیص منابع است. در واقع نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد به عنوان یک نظام مدیریتی، استراتژیهایی برای ارتقای اثربخشی و کارآیی مصرف منابع سازمانی در راستای ارائه محصول یا خدمت با اهداف کوتاه مدت و نتایج آنها که همان اهداف بلند مدت هستند ارائه میدهد تا در نهایت شفافیت در سازمانها و همچنین پاسخگویی مدیران درقبال تصمیمات خود را افزایش دهد. به طور کلی از الزامات این نظام وجود شاخصهای شفاف عملکردی، نظامهای ارزیابی عملکرد، نظام انگیزشی و پاسخگویی و توسعه سیستم های اطلاعات مدیریتی می باشد. همچنین با نگاهی به تجارب دو ده ه اخیر اغلب کشورهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی و در حال توسعه در اعمال اصلاحات بودجه، می توان دریافت که در مسیر حرکت بسوی بودجه ریزی عملیاتی، شاخص های عملکردی که نقش کلیدی را ایفا می نمایند کمتر در کانون توجه قرار گرفته است. بنابراین در این مقاله سعی شده است با تشریح انواع شاخص های عملکردی به نقش آن در بودجه ریزی عملیاتی برای شفاف سازی منابع مصرف شده سازمانها پرداخته شود.

شاخص نتایج، شاخص اثربخشی، شاخص اثربخشی هزینه ها، بودجه ریزی عملیاتی، شفاف سازی