مهدی زرین مهر - کارشناس ارشد عمران سازه دانشگاه صنعتی شاهرود
مهیار بابازاده - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد واحد نور

کلانشهرها،اکثرا فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و مراکز تصمیم گیری را در خود جای داده و تمرکزهای منطقه ای و انباشتگی شهری را به وجود آوردهاند که به الگوی توسعه فضایی مرکز- پیرامون منجر شده است . کلانشهر تهران به عنوان قطب جذب جمعیت در سطح منطقه و کشور عمل کرده است اما نتوانسته باعث توزیع امکانات و جمعیت به سایر سکونتگاه های اطراف منطقه گردد. هدف این مقاله براساس موارد فوقالذکر شناسایی و تحلیل اثرات توسعه کلانشهر تهران با کمک دو رویکرد رشد- توسعه ای و ساختاری- فرمی است تا از این طرح نحوه رشد و توسعه کلانشهر تهران و اثرات آن بر مناطق پیرامونی خود بین سالهای ۱۳۶۵ الی ۱۳۹۵ مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. شاخص ها مورد استفاده در این دو رویکرد شامل ضریب جینی و منحنی لورنز، آنتروپی شانون، شاخص هلدرن، تراکم جمعیتی ، نسبت مساحت ساخته شده به کل مساحت منطقه ، شاخص هرفیندال، شاخص هندرسون، ضریب گری، ضریب موران در محدوده مجموعه شهری تهران است . نتایج به دست آمده نشان می دهد روند توزیع و نشر توسعه در مجموعه شهری تهران بین سالهای ۱۳۵۵ الی ۱۳۹۵ از سوی کلانشهر تهران به شهر کرج بوده است و سایر نواحی محدوده آنچنان در توزیع و پراکنش جمعیت و توسعه نقشی نداشته اند.

کلانشهر تهران، مناطق پیرامونی ، رویکرد رشد و توسعه ای، رویکرد ساختاری و فرمی