علی فتحی - استادیار گروه قرآن پژوهی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

جریان سلفی در درون خود طیف های گوناگونی را در بر می گیرد که در این میان جریان سلفی افراطی با شعار پیروی از سلف، همواره با تفسیر ظاهری از قرآن و سنت، اقدامات ناسنجیده خود را به نام دین توجیه می کند. ظاهرگرایی، به معنای اعتبار هر گونه تفسیر ظاهری و انکار تاویل های عقلایی، افراطی است و پذیرفتنی نیست. ظاهرگرایی سلفی، هرچند بیشتر در خصوص آیات متشابه و آیات صفات الهی نمود داشته است، ولی به تدریج و با تلاش رهبران فکری آن جریان، به ویژه ابن تیمیه، به عنوان عنصر کلیدی جریان سلفی افراطی در آمده است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و با مطالعه و بررسی آثار تفسیری مفسران برجسته این جریان، از جمله ابن تیمیه، ابن قیم، ابن کثیر، شنقیطی و ابن عثیمین به این نتیجه می رسد که انکار تاویل ضابطه مند، نفی کاربردهای مجازی در قرآن کریم و به طور کلی نادیده گرفتن نقش عقل در فهم قرآن، از جمله عناصر بسیار مهم ظاهرگرایی سلفیه افراطی در تفسیر متون دینی، به ویژه قرآن کریم، است.

ظاهرگرایی, سلفیه افراطی, تفسیر سلفی, نفی تاویل, انکار مجاز, نفی نقش عقل