فاطمه ابراهیمی - استادیار/بهنزادی گیاهی پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی/ دانشگاه باهنر کرمان

هدف: نخل خرما یکی از مهمترین درختان مناطق خشک و گرمسیری با میوه بسیار ارزشمند به عنوان یک منبع غذایی خوب می باشد. لذا هدف از این مطالعه بررسی ساختار جمعیت و تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های مهم خرما با استفاده از نشانگر مولکولی ISSR جهت استفاده در مطالعات ژنومیک است. مواد و روش ها: DNA ژنومی از بافت برگ ۶۸ ژنوتیپ خرما با استفاده از روش ژانگ و همکاران استخراج شد. ارزیابی کمیت و کیفیتDNA  استخراج شده با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر انجام شد به منظور ارزیابی کیفی، نمونه های DNA روی ژل آگارز ۲ درصد نیز مورد بررسی قرار گرفتند. واکنش زنچیره ای پلیمراز با استفاده از ۱۰ نشانگر ISSR انجام شد. نتایج: در این مطالعه ۷۴ باند چند شکل ایجاد شد که به طور متوسط ۷۸/۶۵ درصد چند شکلی نشان دادند. بر اساس نتایج این آزمایش نشانگرهای (AG)۸YC'، (TC)۸C و (GA)۸C به عنوان نشانگرهای مناسب در بررسی تنوع ژنتیکی خرما می باشند. تجزیه ساختار جمعیت مورد بررسی را به سه زیر ساختار تقسیم نمود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مولکولی بین و داخل سه زیرجمعیت نشان داد که سهم واریانس درون و بین زیر جمعیت ها به ترتیب ۷۹ و ۲۱ درصد از واریانس کل بود. تجزیه به مولفه های اصلی بر پایه ماتریس فاصله مربع اقلیدسی نشان داد که ده مولفه اول در مجموع ۵۷/۵۴ درصد از کل تغییرات را توجیه نمود و دیاگرام پراکنش جمعیت ها بر اساس دو مولفه اول جمعیت را به چهار گروه تقسیم نمود. تجزیه خوشه ای نیز بر اساس روش الگوبندی اتصال کامل و معیار فاصله اقلیدسی ۶۸ ژنوتیپ خرما به چهار گروه تقسیم بندی کرد. نتیجه گیری: نشانگر ISSR می تواند به عنوان نشانگر مناسب جهت مطالعه در تمایزیابی و تجزیه ساختار جمعیت خرما مفید واقع شود. تنوع ژنتیکی بالا درون و بین زیر جمعیت ها امکان انتخاب والدین اصلاحی در برنامه های به نژادی خرما برای صفات مناسب را فراهم می کند.

آغازگر ISSR, تجزیه خوشه ای, خرما, زیر جمعیت