فاطمه شکریان - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
عالمه صباغ - Ardakan University
عارف صابری - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University

    یکی از عوامل تغییر کیفیت و آلودگی منابع آب زیرزمینی در مناطق دشتی وجود یون نیترات است. دشت ساری نیز به دلیل وجود کاربری­ های مختلف کشاورزی، مسکونی، صنعتی و نزدیکی به دریا مستعد آسیب ­پذیری است. ارزیابی کیفیت منابع آب زیرزمینی هزینه ­بر است؛ اما می ­توان با استفاده از روش­ های بررسی آسیب ­پذیری آبخوان در هزینه صرفه­ جویی کرد. ارزیابی آسیب پذیری روشی کم هزینه در شناسایی نواحی مستعد به آلودگی است که در مدیریت منابع آب نقش اساسی دارد. بنابراین در تحقیق حاضر از دو روش DRASTIC و SI با توجه به وجود پارامتر کاربری اراضی در مدل SI و مقایسه آن با مدل DRASTIC و استفاده از نقشه نهایی برای تعیین آسیب­ پذیری آبخوان دشت ساری استفاده شده است. برای این منظور ابتدا مقادیر نیترات طی سال­های ۱۳۹۳- ۱۳۹۷ پهنه بندی و نقشه آن تهیه شد. سپس پارامترهای هر دو مدل از قبیل عمق تا سطح ایستابی، تغذیه خالص، مواد تشکیل دهنده آبخوان، نوع خاک، توپوگرافی، مواد تشکیل دهنده منطقه غیراشباع، هدایت هیدرولیکی و کاربری اراضی، که به صورت لایه در نرم ­افزار ArcGIS تهیه شدند و با وزن­دهی و  رتبه ­بندی و تلفیق این لایه­ ها،  نقشه نهایی آسیب پدیری نسبت به آلودگی تهیه شد. بر اساس نتایج به دست آمده دو روش به چهار گروه ریسک خیلی کم، کم، متوسط و زیاد طبقه ­بندی شدند. طبقه آسیب ­پذیری متوسط در دو روش DRASTIC و SI به ترتیب با ۳۹/۷۵ و ۳۹/۵۶ بیشترین درصد مساحت را در نواحی شمالی و دشتی با کاربری کشاورزی دارند. با توجه به نتایج بدست آمده دو مدل نتایج یکسانی از لحاظ آسیب­پذیری در منطقه نشان دادند اما درصد مساحت منطقه با ریسک خیلی کم در روش SI بیشتر از DRASTIC است.

Groundwater, Nitrate, Vulnerability, Water Quality, Zoning, آب زیرزمینی, آسیب پذیری, پهنه بندی, کیفیت آب, نیترات