ارزیابی تاب آوری سیستم اجتماعی-اکولوژیک در برابر کاهش آب قابل دسترس (مطالعه موردی: روستای هرچگان)

خشک سالی و به دنبال آن بحران کم آبی از مهمترین بلایای طبیعی هستند که به دلیل دامنه وسیع­تر آن نسبت به دیگر بلایا پیچیدگی بیشتری دارند. به طوری که در یک دوره ۷ ساله تا پایان فروردین سال ۱۳۹۵، ۹۰ درصد جمعیت و ۳/۸۱ درصد وسعت استان چهارمحال و بختیاری تحت تاثیر این بحران قرار گرفته است. از این رو در این پژوهش میزان تاب آوری سیستم اجتماعی-اکولوژیک روستای هرچگان در مقابل بحران کم آبی در استان ارزیابی شد و به منظور انجام ارزیابی تاب آوری از دستورالعمل انجمن تاب آوری دانشگاه استکهلم سوئد استفاده شد. جهت گردآوری اطلاعات از پرسش نامه محقق ساخته، مصاحبه و فیش برداری متناسب با شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه محلی هرچگان و شرایط اکولوژیکی آن استفاده شد. به منظور تحلیل شبکه روابط از روش تحلیل شبکه و نرم افزار UCINET ۶ استفاده شد و نتایج نشان داد که در سیستم اجتماعی-اکولوژی هرچگان مسئله اصلی کاهش سطح آب قابل دسترس است که از جمله دلایل اصلی آن کاهش میزان آب ورودی به منابع آبی و هدررفت آب به دلیل نبود تجهیزات ذخیره آب است. نتایج خط تاریخی و ترسیم چرخه سازگاری نشان داد که سیستم اجتماعی-اکولوژی هرچگان در فاز امگا(Ω) یا فشار قرار دارد. در نهایت نتایج ارزیابی نشان داد که مناسب­ترین استراتژی­ها جهت مدیریت تاب آور در سیستم اجتماعی-اکولوژی هرچگان شامل حفظ و تقویت وضع موجود عملکردی اکوسیستم روستای هرچگان، حفظ و تقویت ساختار و ماهیت روستایی روستای هرچگان، تکمیل سیستم آبیاری روستا و تقویت یادگیری اجتماعی ساکنان روستاست. 

Keywords:

سیستم اجتماعی-اکولوژیک , تاب آوری , خشک سالی