مصطفی ارغیانی - استادیار، معماری، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران.

معنای مکان از جمله مفاهیمی است که در جریان تعامل فرد با مکان برای وی به وجود می آید. در واقع معنای مکان بعدی درونی از احساساتی است که فرد نسبت به یک مکان در ذهن دارد. مطالعات بسیاری پیرامون معنای مکان تاکنون صورت گرفته است که در آنها، پارهای معنا را امری ذاتی در مکان میدانند و پارهای دیگر بر این اعتقادند که معنا توسط فرد و در شرایط مختلف به مکان القا میشود. آنچه مسلم است، معنا احساسات فردی شخص یا گروه است که در یک زمان واحد و در یک مکان مشخص در ذهن وی شکل میگیرد و ممکن است با گذشت زمان تقویت و یا در مواردی نیز دچار تغییر یا تقلیل گردد.در سطحی دیگر، پژوهشهایی نیز به بحث معنای خانه پرداخته اند. تمامی پژوهشهای انجام شده در این راستا به نوعی به دنبال یافتن معانی مختلفی هستند که خانه برای فرد ایجاد میکند. این مطالعات در دو رویکرد شاخص قابل تقسیم بندی هستند که شامل رویکرد تئوریک و رویکرد تجربی است. در رویکرد تئوریک بیشتر مجموعه عوامل و پارامترهایی که در شکلگییری معنای خانه، سطوح آن و نیز کیفیت شکل گیری آن تاثیرگذارند پرداخته میشود. این در حالی است که در رویکرد تجربی احساساتی که فرد در قالب معنا از خانه خویش ادراک میکند مد نظر است.پس از بررسی ادبیات موضوع عاملهای تعامل اجتماعی در رتبه اول معانی خانه قرار دارند و عامل خانه به عنوان مکانی برای تعلق و هویت و خانه به عنوان مکان امن در رتبه دوم قرار دارد.در واقع می توان دریافت که عاملهای اجتماعی در رتبه اول معانی خانه قرار دارند و عوامل ذهنی و ادراکی در رتبه دوم قرار دارند.

مولفه اجتماعی، مولفه فردی، مولفه کالبدی، معنی محیط