المیرا ابراهیمی - عضو هیات علمی، مرمت بناها و بافتهای تاریخی، دانشگاه پیام نور

سرعت تغییر در بافت قدیم شهرها ما را در رویارویی با نحوه نگرش و چگونگی برخورد با آن ها قرار می دهد. صرف نظر از برشمردن جنبه های مثبت یا منفی تحولات کالبدی که به دیدگاه های برنامه ریزان و سیاست های اتخاذ شده آن وابسته است، ثبت و بررسی الگوهای معماری بومی و تاریخی ضروری به نظر می رسد. با نگاهی گذرا به تاریخ و معماری سنتی شهر زنجان در می یابیم که وجود یک الگو و ساختار متمرکز در شکل گیری فضاهای معماری آن تاثیر گذار بوده است. با توجه به تحولات چشمگیر و پرسرعت بافت تاریخی شهر زنجان ، هنوز هم آثار تاریخی و ارزشمندی وجود دارد که به لحاظ سبک و فرم معماری قابل بررسی و پژوهش هستند. حال سوال اساسی در این است که آیا بناهای قدیم شهر زنجان قابلیت دسته بندی و گونه شناسی را دارا هستند؛ و چند گونه اصلی را برای شناسایی بناهای این بافت می توان برشمرد . این پژوهش با روشی توصیفی به شرح کلی معماری خله های سنتی پرداخته و عرصه بندی در معماری مسکونی بافت قدیم، جهت گیری عمومی بناهای مسکونی، عناصر کالبدی و اجزای آن را مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از این مطالعات نشان می دهد که خانه های تاریخی شهر زنجان به دو گونه درونگرای بومی و برون گرا قابل تفکیک می باشند و این دو گونه کاملا متمایز ، متاثر از فرهنگ بومی، اقلیم و تحولات مدرنیزاسیون هستند.

خانه های سنتی، زنجان، گونه شناسی، فضای معماری