فاطمه ترکیان بلداجی - لیسانس ادبیات فارسی

هدف پژوهش حاضر، روشن کردن روابط متقابل عقلانیت و معنویت اسلامی در تعامل با هوش با تاکید بر حوزه ی آموزش و پرورش بود. تحقیق از نوع کیفی - کتابخانه ای و با تکیه بر متون اسلامی نگاشته شد. بدین ترتیب که ابتدا عقل در معنای عمومی و جهان شمول آن مورد بررسی قرار گرفت. پس از آن معنویت در معنای وسیع و فرادینی مورد مطالعه واقع شد. در نهایت وارد بحث عقلانیت و معنویت در اسلام شدیم. یافته ها نشان دادند که عقل در معنای عمومی و کلی آن مترادف باهوش است؛ بنابراین تمامی افراد بشری از عقل برخوردارند و آن را از والدین به ارث می برند. اما در اسلام عقل مترادف با هوش نمی باشد؛ بلکه یکی از شرایط لازم عقل، هوش بوده و شرایط کافی آن را قرآن تعیین کرده است. لازمه ی آنکه عقل در معنای خاص آن یعنی عقل اسلامی به منصه ی ظهور بپیوندد، آن است که فرد از روان سالم برخوردار باشد و در محیط قرآنی رشد و نمو نماید. همچنین معنویت یک مفهوم کلی و جهان - شمول است که هر مکتبی به جنبه ی خاصی از آن تاکید دارد، و نقطه ی اشتراک همه ی مکاتب معنوی تکیه آنها بر تفسیرذهن گرایانه از جهان است. محیط اسلامی، یک محیط معنوی است که در آن نگاه مادی گرایانه محکوم می شود. منظور از محیط معنوی، محیطی است که در آن ساحت مفهوم گرایی انسان بر مصداق گرایی او غالب می باشد. در نهایت معلوم شد که رابطه ی عقلانیت و معنویت اسلامی، یک رابطه ی خطی از نوع عموم خصوص مطلق می باشد؛ و عقلانیت اسلامی محصول معنویت اسلامی است.

هوش، معنویت عمومی، معنویت اسلامی، عقلانیت عمومی، عقلانیت اسلامی