رحمان ویسی حصار - Assistant Professor, Department of English and Linguistics, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Kurdistan, Iran
مسعود دهقان - Assistant Professor, Department of English and Linguistics, Faculty of language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Kurdistan, Iran

پژوهش حاضر قصد دارد تا براساس رویکرد شناختی به بررسی ساخت اضافه در کردی سورانی بپردازد. ماهیت روش­شناسی این پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده و داده­ها از گویش کردی سورانی و از طریق مصاحبه با گویشوران گردآوری شده­اند و اصالت داده­ها نیز موردتایید گویشوران این گونه از زبان کردی است. گفتنی است که ساخت اضافه نوعی رابطه ذاتی و نسبتی بین دو عنصر گذرا و پایا ایجاد می­کند که حاوی نوعی قرابت مفهومی هستند. در این ساخت یکی از عناصر به منزله نقطه ارجاع عمل می­کند تا جایگاه عنصری دیگر (عنصر مقصد) در ساخت براساس آن مشخص شود. به عبارت دیگر، عنصر پایا به مثابه نقطه ارجاع، مسیری شناختی را برای دسترسی ذهنی به عنصر گذرا به منزله عنصر مقصد فراهم می­سازد. یافته­ ها نشان داد که ساخت اضافه، محصول نوعی دستوری­شدگی ضمیر موصولی HYA است که نقش کهن آن بازنمایی ارتباط ذاتی مفهومی بین عناصر دخیل در رابطه ای مفهومی مندرج در یک جمله مرکب بوده است. این ضمیر موصولی طی فرایند دستورشدگی به نمایه­ای نسبتی تحول یافته، تا رابطه­ای ذاتی و نامتقارن را میان دو عنصر متجانس در یک گروه (اسم+اضافه+اسم، اسم+اضافه+صفت، اسم+اضافه+حرف اضافه، اسم+اضافه+فعل اسمی­شده) یا در یک بند (اضافه محمولی، اضافه مبتداساز) مفهوم­پردازی کند. همچنین، نتایج نشان داد که عنصر اضافه این ارتباط نامتقارن را بین عناصر در سطوح متفاوت زبانی به خوبی نمایه­سازی می­کند.

Ezafe construction, Kurdish, cognitive grammar, relative pronoun, Ezafe marker, ساخت اضافه, کردی, دستور شناختی, ضمیر موصولی, عنصر اضافه.