راحله گندمکار - Assistant Professor of Linguistics, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

«و» به مثابه تکواژی عطفی که سازههای مختلفی اعم از واژهها و جملات را به هم پیوند میدهد، از دیرباز از منظر منطقی و دستوری موردتوجه منطقدانان و دستورنویسان بوده است. بررسی معنایی این تکواژ در پژوهش حاضر با تکیه بر پیکرهای گفتاری صورت گرفت که از مجموع جملات بیانشده در سه سریال ایرانی در نمایش خانگی، شامل سریالهای هیولا، مانکن و کرگدن به دست آمده است. در این پژوهش، با درنظر گرفتن عملکرد هر واحد نشانهای درون نظام زبان و برخورداریاش از ارزشی خاص خود و درنظر گرفتن روابط هم نشینی سازهها به بررسی این تکواژ پرداختیم. مطالعه «ارزشهای معنایی» «و»، یعنی امکانات جایگزینی «و» با سایر واحدها روی محور جانشینی ازیک سو و «رفتارهای معنایی» این واحد روی محور هم نشینی از سوی دیگر نشان داد که اولا، «و» میتواند روی محور جانشینی دارای ارزشهای «و»، «به این دلیل»، «اما»، «درحالی که»، «با»، «واحد آغازین» و «درنتیجه» باشد؛ ثانیا، این واحد در سطح واژه، در قالب ترکیب عطفی آزاد و مقید، و نیز در قالب نامآواها به شکل تکرار عطفی قوی و ضعیف، نقش معنایی ایفا کند. «و» در سطح جمله با توجه به واحدهای هم نشین، یعنی گزارههای p و q میتواند رفتارهای گوناگونی از خود نشان دهد که گویای وابستگیاش به مولفههای زمان، جهانهای ممکن، شرطیسازی، نتیجهیابی و الگوهای واقع در جهانهای ممکن است. به این ترتیب، رفتار معنایی «و» کاملا به رفتارهای معنایی گزارههای p و q وابسته است.    

Conjunction, coordination, semantic behavior, truth value, syntagmatic and paradigmatic axes, حرف ربط, هم پایگی, رفتار معنایی, ارزش صدق, محور هم نشینی و جانشینی.