محمد نادری ترازک - گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

بودجه به عنوان بیان مالی عملیات دولت، مهمترین سند دولتی است که دستگاه های اجرایی را در دستیابی به اهداف چشمانداز و برنامه های توسعه کشور و انجام اثر بخش وظایف خود یاری می رساند. از این رو تلاش برای بهبود این سند مالی و بهره وری بودجه در اجرای فعالیت های دستگاه های اجرایی همواره مورد توجه و چالش برانگیز بوده است. در شرایطی که تحولات متعددی در فرآیند بودجه ریزی در حال وقوع است، به کار گیری اصول کلاسیک در نظامهای بودجه ریزی رنگ باخته و جای خود را به اصولی داده است که هر دولتی نه براساس الگوهای پیشین تدوین بودجه بلکه بر مبنای خصوصیات ساختاری و جاری خود، گونه ای از روشهای خاص را جهت بهبود وضع اقتصادی به کار گرفته اند. از این رو از جمله نظام های بودجهریزی که در اکثر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته نظام بودجه ریزی عملیاتی می باشد. دوران گذر از بودجه ریزی سنتی و متداول به بودجه بندی عملیاتی سرآغازی است برای شفاف سازی هزینه ها و انجام اصلاحات ساختاری و منطقی و همچنین ساختن نقش دولت در فعالیتهای اقتصادی و فرهنگی. به عبارت دیگر تدابیری که دولت برای حل مسائل اقتصادی و اجتماعی اتخاذ می کند، در بودجه انعکاس می یابد. در واقع بودجه ریزی عملیاتی شکل خلاصه شده ای از چگونگی برنامه ریزی، سازمان دهی، هدایت و کنترل روندهای مالی دولت است که از پشتوانه فکری منسجم و ارگانیک تخصیص منابع مالی و غیر مالی محدود در مقابل نیاز های نامحدود در سطح کلان برخوردار است، در این مقاله می کوشیم ضمن بیان تعاریفی از بودجه و بودجهریزی عملیاتی و بررسی ضرورت اجرای آن، موانع استقرار بودجه ریزی عملیاتی در دستگاه های اجرائی را برشمرده و راهکارهای لازم را ارائه نماییم.

بودجه، بودجه ریزی عملیاتی، بودجه ریزی سنتی، دستگاه های اجرایی.