مهدی معارف وند - کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آیت االله بروجردی(ره)
میثم خزایی - استادیار گروه حقوق آیت االله العظمی بروجردی(ره)

از آنجایی که امروزه برخی جرایم به علت عوامل مختلف، قبح و زشتی آنها از دست رفته و شیوع پیدا کرده اند؛ و اگر خودشان جرم نباشند، میتوانند مقدمه و زمینه ساز جرم شده، در نتیجه سلامت جامعه را در معرض خطر قرار می دهند. بر این اساس در سیاست جنایی اسلام برای مبارزه با این نوع جرایم اهتمام ویژه و تدابیر متنوعی مانند سالم سازی فضای جامعه با مشارکت عموم جامعه، تبدیل وسایل جرم به وسیله مباح و... در سطوح مختلف مبارزه پیشبینی شده است که رویکرد اساسی در این سطوحها، رویکرد پیشگیری از جرم است. سیاست جنایی اسلام بر اساس این رویکرد آموزه های متعددی را تحت راهبردهایی بنیان گذاشته یا تاکید کرده است. پیشگیری از جرم که موثرترین و بهترین راه مبارزه با رفتار نابخردانه و ناهنجاری اجتماعی است، ارزش بسیار زیادی در کشورها و جوامع دارد. و از دیدگاه علمی نیز این موضوع اثبات شده است که جلوگیری از بروز بزهکاری و معضلات اجتماعی و فردی، بهترین راه مبارزه با آن است. این نوشتار درصدد است با مطالعه در گزاره ها و آموزه های اسلامی، راهبردهای سیاست جنایی اسلام در برخورد با جرایم شایع را مورد بررسی قرار دهد. با مطالعه در احکام اسلامی و سیره معصومین در برخورد با این نوع جرایم، این موضوع کاملا واضح است که رویکرد اسلام قبل از اینکه سرکوب جرم باشد، بیشتر پوشاندن آن است و اگر جرمی هم در سطح جامعه شیوع پیدا میکند، صرفا دید اسلام سرکوب جرم و اجرای مجازات نیست و آنچه موضوعیت دارد درمان و اصلاح جامعه است که این مهم هم فقط از طریق پیشگیری از جرم، محقق میشود. اسلام برای پیشگیری از جرم و خشکاندن علل و عوامل آن، برنامهای که در نوع خود بینظیر است را ارائه داده است. بنابراین با بررسی سیاست جنایی اسلام در مقابل جرایم شایع این نتیجه به دست می آید که هدف اسلام بیشتر در مرحله مقدماتی پیشگیری از جرم و در نهایت با تحقق جرم، اسلام با رویکرد اصلاحی با مجرم برخورد کرده و درصدد اصلاح و درمان مجرم است. و در جایی که وعده ضمانت کیفری داده شده بیشتر جهت بازدارندگی آنرا در نظر گرفته است.

جرم، جرم شایع، سیاست جنایی، پیشگیری