شینا ص برنجی - دانشجوی دکتری معماری منظر دانشگاه تربیت مدرس ، تهران
مجتبی انصاری - دانشیار دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس ، تهران
محمدرضا بمانیان سوم - استاد دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس ، تهران
مسعود حسنی - استادیار دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی ، تهران

ارتباط باورها و اعتقادات دینی و طراحی و منظرپردازی از سالها پیش موضوع بسیاری از پژوهشها بوده است. در عصر حاضر که رویکردهای مختلفی در پژوهشهای علمی خصوصا۳ علوم انسانی و هنر مطرح گردیده، لزوم به روز کردن رویه ها در نمود ارزشها و باورهای دینی در طراحی بیش از پیش ضروری است . در چند دهه اخیر ارتباط بین علوم انسانی و زبانشناسی، و آثار معماری و منظر بیش از پیش رواج یافته است. در این میان مباحث استعاره های مفهومی و رویکرد هرمنوتیک از جمله رویه هایی هستند که در سالهای اخیر پیشرفت چشمگیری داشته و در عرصه های مختلف از جمله هنر و تحقیقات دینی مطرح شدهاند. استعاره هم در زبانشناسی و هم در علوم۵ شناختی اهمیت ویژه ای یافته و هرمنوتیک با »تبدیل جهان به متن«، موضوع تحقیقات گستردهای در علوم مختلف از جمله معماری منظر واقع شده است. بر طبق نظریهی »استعاره مفهومی« استعاره، در درجه اول نه به زبان، بلکه به نحوه اندیشیدن بشر مربوط میشود و تفکر اساسا خصلت استعاری دارد؛ بدین معنا که آدمی میان حوزه های مختلف نگاشتهای معرفتشناسی و هستیشناختی مییابد و به همین دلیل یک حوزه را بر اساس مفاهیم متعلق به حوزه دیگر میفهمد. این مقاله تلاش میکند با روش توصیفی تحلیل محتوا و با رویکرد کیفی و جمع آوری مطالب به روش کتابخانه ای و اسنادی، و با تامل در مفاهیم، معانی و سیر تحول در دو مبحث استعاره های مفهومی و هرمنوتیک در دهه های اخیر، به تبیین جایگاه این دو مبحث در طراحی منظر بر مبنای ارزشها و اصول دینی اسلامی بپردازد. به نظر میرسد اندیشه طراح مسلمان ایرانی که ذهن او مملو از دریافتهایش از مفاهیم دینی است، برای نمود و بروز اعتقادات خویش در طراحی ناگزیر از استفاده از مبحث استعاره های مفهومی است و هرمنوتیک به عنوان رویکرد غالب عصر حاضر از اولین مراحل فهم و شکل گیری ایده های طراحی تا برداشت و دریافت مخاطب از فضا، حضور پررنگ دارد.

استعاره های مفهومی، منظرپردازی، ایرانی-اسلامی، هرمنوتیک.