آویشن موحدی - دانشجوی ارشد معماری دانشگاه گلستان
حسن نظیف - استاد گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی گرگان، دانشگاه گلستان

تحقیقات زیادی در سالهای اخیر نشان داده است که از میان عوامل تاثیرگذار بر بازیابی توجه در کودکان در محیطهای آموزشی به عوامل کالبدی محیط توجه کمتری شده است.[۱۰] حال آنکه برخی از مطالعات حاکی از وجود ارتباط بین عوامل محرک محیطهای کالبدی و میزان بازیابی توجه است. تئوری بازیابی توجه )ART( به عنوان یکی از مهمترین نظریه های رابطه انسان و محیط، ضمن اشاره به نقش عوامل متعدد، آنها را در دودسته خودآگاه و ناخودآگاه تفکیک کرده و بیان میدارد که عوامل کالبدی تاثیر زیادی بر توجه ادراکشده دارد.[۱۱] به طورکلی چهار ویژگی از محیط برای رفع خستگی ذهنی ناشی از توجه مستقیم و جلب توجه غیرمستقیم معرفی میشود که شامل وسعت محتوا، دور بودن ازنظر ذهنی و جسمی، اختالف و جذابیت. است.[۱۲] یک محیط چه طبیعی و چه انسان ساخته، میتواند نقش مهمی به عنوان محرکهایی برای توجه غیرارادی داشته باشد. اگرچه تعامل با چنین محیطی نیاز به حداقلهایی از توجه خودآگاه دارد، درعینحال بخشی از ادراک محیط بهوسیله مولفه های توجه ناخودآگاه میتواند تاثیر مهمی در بازیابی توجه داشته باشد.[۱۳] برخی از مولفه های کالبدی محیط در ارتباط با بازیابی توجه ارتباط مستقیمی با مولفه های طراحی داخلی دارد که این ویژگیها میتواند بر حواس انسان ازجمله حس بینایی و شنوایی تاثیر بگذارد. از طرفی رفتار و واکنش انسان تحت تاثیر محیطی است که در آن قرار میگیرد و واکنشهای فرد در محیط تحت تاثیر عواملی است که در ارتباط با بازیابی توجه به کمک عوامل کالبدی محیط سبب ارتقای بازیابی توجه میشود.[۱] پژوهش حاضر پس از معرفی نظریه بازیابی توجه و مولفه های آن به ارتباط میان عوامل تعیین کننده رفتار محیطی و مولفه های بازیابی توجه به کمک عوامل کالبدی میپردازد.

بازیابی توجه، عوامل کالبدی، فضاهای آموزشی، طراحی داخلی، عوامل رفتار محیطی