احسان پایاب - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تویسرکان، دانشگاه آزاد اسلامی، تویسرکان، ایران.

پهنه های پیاده شهری نقش حیاتی در سلامت عمومی شهروندان دارند. لذا راهبردهای مختلفی برای توسعه آنها استفاده شده است. اما عمده مطالعات گویای توزیع ناعادلانه این پهنه ها می باشد. اهمیت این پدیده بر سلامت اقشار محروم، مساله ناکارایی راهبردهای بکار رفته و ضرورت پژوهشی نو، با هدف تحلیل مساله و احتمالا دستیابی به راهبردی بهینه را، مطرح می کند. این پژوهش کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی است. یافته ها گویای وفور بکارگیری راهبرد استفاده مجدد از زیرساختهای حمل و نقل یا اراضی متروکه برای توسعه کمی، پهنه های پیاده در تهران است. این سیاستهای عموما پنهان اقتصادی، در اغلب شهرهای دنیا دیده می شود، با این تفاوت که در تهران عمدتا دستوری هستند. اما فارق از مکان، نتیجه این پژوهش، وجود چرخه دوگانه معیوب در این راهبرد است. یعنی حمایتهای اخلاقی و اکولوژیک از پیاده مداری، ضمن افزایش سلامت محیطی، می تواند عدالت فضایی را کاهش دهد: بدین ترتیب که، باعث افزایش قیمت املاک، هزینه اسکان، اشتغال محلی و جایگزینی شهروندان فقیری می شود که، توسعه این پهنه ها برای ارتقا سلامت محیطی آنها بود. نهایتا جایگزینی اجباری این اقشار، باعث کاهش سلامت روانی و اجتماعی آنها و همچنین بازتولید محلات مشابه فاقد پهنه های پیاده مناسب می شود. درآخر با مرور تجربیات موفق و ناموفق سنتی و جهانی پیشنهاد می شود، شهرسازان اکولوژیک بدنبال راهبرد "توسعه متعادل" پهنه های پیاده شهری با چهار معیار اصلی، نیاز محلی، مقیاس انسانی، رشد تدریجی و مشارکت عمومی باشند،که می تواند با سیاست های تکمیلی ضد جایگزینی، پایداری اجتماعی را تضمین کند.

سلامت، عدالت، پهنه های پیاده شهری، پایداری اجتماعی، توسعه متعادل.