محمد مهدی عبداله زاده - استادیار گروه عمران و معماری، دانشکده فنی انقلاب اسلامی، دانشگاه فنی و حرفه ای
عارف بالی - استادیار مجتمع دانشگاهی برق و مهندسی سایبرنتیک، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران
ایمان سلطانی - همکار پژوهشی گروه پژوهشی پدافند غیرعامل، دانشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

در همه بحران ها، اعم از طبیعی و انسان ساز، بیمارستان ها نقش عمده ای ایفا می کنند. در عین حال، تجارب دهه های اخیر نشان داده که بیمارستان ها، خصوصا بیمارستان های بزرگ در کلان شهرها، در زمره هدف های مورد تهدید هستند. از این رو برای آمادگی فیزیکی- کالبدی و تجهیزاتی بیمارستان ها و همچنین آمادگی مهارتی و روانی کاربران و کارکنانشان پیش بینی های مختلفی صورت می گیرد. برای همین منظور، ضابطه نامه ها و مطالعات متعددی با رویکرد پدافند غیرعامل برای فضاهای درمانی تدوین شده؛ اما تاکنون بررسی راهبردی و کلان و همه جانبه ای برای امن سازی و آماده سازی بیمارستان ها برای شرایط بحران صورت نگرفته است. هدف این پژوهش شناسایی و تدوین راهبردهای امن سازی بیمارستان های موجود در کلان شهرها با رویکرد پدافند غیزعامل است. پژوهش حاضر از نوع توسعه ای- کاربردی و با روش آمیخته (کمی و توصیفی- تحلیلی) است. پژوهش به این ترتیب صورت گرفته که با جستجوهای کتابخانه ای و مصاحبه با صاحب نظران از یک سو وضع مطلوب ترسیم و از سوی دیگر وضع موجود و عوامل محیطی داخلی (IFE) و خارجی (EFE) موثر در بیمارستان ها شناسایی شد. سپس این عوامل با پیمایش پرسشنامه ای انجام شده در میان متخصصان و صاحب نظران- با جامعه آماری مشتمل بر ۲۰ نفر که به روش هدفمند انتخاب شدند- اولویت بندی شد. سپس با کمک روش SWOT عوامل محیطی تحلیل و مقابله و راهبردها استخراج شده است. در مرحله بعد، این راهبردها نیز اولویت بندی و در نهایت راهکارهایی برای اجرایی کردن راهبردها پیشنهاد شده است. نتیجه این پژوهش عرضه راهبردهای ۳۸گانه در حوزه های هشت گانه (دفاعی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناورانه، قانونی، زیست محیطی) برای امن سازی بیمارستان های کلان شهرها بوده است.

بیمارستان, فضای درمانی, پدافند غیرعامل, تحلیل عوامل محیطی, برنامه ریزی راهبردی