سیده فاطمه روحانی - نویسنده
محسن یاسایی - مسئول مکاتبه
عباس شرزه ای - نویسنده

وجود منابع فعال ویروس های موزائیک رگه ای گندم و کوتولگی زرد جو و نیز وقوع آلودگی هم زمان آن ها در مناطق مختلف گندم کاری ایران گزارش شده است. در این تحقیق، اثر انفرادی و ترکیبی متغیر های فوق بر عیار ویروس، شاخص علائم WSMV و برخی متغیر های رشدی و عملکردی سه ژنوتیپ گندم بررسی گردیده است. آزمایش حاضر به صورت یک طرح فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی (RCBD) با ۱۵ تکرار انجام شد. متغیر های آزمایش شامل ترتیب اعمال تیمار ویروسی در شش سطح، ژنوتیپ در سه سطح و زمان پس از آلودگی با WSMV در سه سطح در نظر گرفته شد. اثر انفرادی و ترکیبی متغیر ها بر صفات مورد نظر بررسی گردید. نتایج نشان داد که تیمار های با آلودگی دو گانه بیشترین میزان جذب الیزا و شدت علائم ناشی از WSMV و نیز پایین ترین میزان متغیر های زراعی را دارا بودند. در مقایسه انواع تیمار ویروسی، آلودگی اولیه با WSMV و سپس BYDV و در بین ژنوتیپ ها، رقم حساس مرودشت، بالاترین میزان جذب الیزا و شاخص علائم برای WSMV را به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان جذب الیزا و شاخص علائم به ترتیب در ۲۱ و ۳۵ روز پس از آلوده سازی با WSMV مشاهده شد. در برهمکنش ژنوتیپ و تیمار ویروسی، بیشترین میزان جذب الیزا و شاخص علائم به تیمار های آلودگی اولیه به WSMV و سپس BYDV در رقم های مرودشت و رسول اختصاص یافت. در مطالعه برهمکنش سه متغیر، تیمار آلودگی اولیه به WSMV و سپس BYDV در ژنوتیپ های مرودشت و رسول، در ۲۱ روز پس از آلوده سازی بیشترین میزان جذب را دارا بودند. تمامی تیمار های آلودگی دوگانه منجر به کاهش محسوس ارتفاع، عملکرد دانه و وزن اندام هوایی شدند. در این بین پایین ترین میزان شاخص های فوق به تیمار آلودگی هم زمان دو ویروس تعلق گرفت. در ژنوتیپ مقاوم کراس عدل، بیشترین مقدار جذب الیزا در تیمار آلودگی اولیه با BYDV و سپس WSMV مشاهده شد. این درحالی است که کاهش معنی داری در عملکرد محصول در تیمار آلودگی هم زمان دو ویروس دیده شد.

ویروس موزائیک رگه ای گندم, ویروس کوتولگی زرد جو, آلودگی مخلوط