حلیمه روحانی - دانشجوی ارشد ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی قزوین
مهسا رون - مدیر گروه و استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی قزوین

کتب درسی باید عرصه ای برای کسب تجربه باشد، حال آن که نگاهی اجمالی به متون درسی نشان میدهد این عرصه، منطقه امنی برای این تجربیات خلاقانه نیست. در این جستار می کوشیم برای ارائه تحلیلی تازه از متون روایی کتب درسی، ۱۰ داستان از ۳۰ متن روایی از دو کتاب فارسی و هدیه های آسمانی دوره دوم را بررسی نماییم. تحلیل ساختاری این روایات، بر مبنای مدل تحلیلی و پیشنهادی مساله گشا می باشد که با الهام از مدل تقابلی گرماس بدست آمده است. این الگو با اهداف تعلیمی و با تاکید بر ارتباط سه مولفه شخصیت، یاری رسان و نتیجه، به تقویت تفکر تاملی می پردازد و نشان می دهد بین انتخاب یاری رسان و نتیجه داستان ارتباط عمیقی وجود دارد که می تواند در هدایت هنجاری دانش آموزان موثر باشد. آنها به واسطه برقراری رابطه با شخصیت های روایت قادر خواهند بود داستانی خلق کرده و نتیجه آن را پیش بینی کنند. در پی این مدل، با خلق یک شخصیت در طول تمام داستان ها، حس قدرتمندتری از همذات پنداری به وجود می آید که محرکی برای پیگیری داستان ها و عبرت پذیری از آنها خواهد بود. همچنین با توجه به یافته های تحقیق، دانش آموز در می یابد که یاری رسان برتر / فروتر در تمام داستان ها حضوری فعال دارد و نتیجه کنش شخصیت به نوع یاری رسانی که انتخاب می کند بستگی دارد.

روایت شناسی، کتب درسی، دوره ابتدایی، الگوی مساله گشا