محمد میری بنجار - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان
مجید صوفی - استادیار و عضوهیئت علمی مرکز تحقیقات استان فارس
داود نیک کامی - دانشیار و عضوهیئت علمی مرکز تحقیقات و حفاظت خاک و آبخیزداری تهران

فرسایش خاک و رسوب زایی امروزه به یکی از معضلات مهم زیست محیطی بشر تبدیل شده است. دانشمندان علم زمین از حدود یک قرن پیش تاکنون تحقیقات وسیعی را برای ارائه روشهای تجربی برآورد فرسایش و رسوب آغازکردند. نتایج این پژوهشها در چند دهه اخیر در قالب مدلهایی به مجامع علمی ارائه شده است. در ایران از مدلهای تجربی فراوانی استفاده شده است که در بین آنها مدل ام پسیاک حدود 07 درصد از مطالعات ایران را شامل میشود. به دلیل اینکه مدل ام پسیاک در شرایط خارج از کشوربسط داده شده ،نمیتوان به نتایج آن اطمینان داشت .برای رفع این مشکل، می توان ازروشهای تجربی با اندازه گیری نرخ فرسایش استفاده نمود و با مقادیر برآورد روشام پسیاک مقایسه کرد و میزان خطای ام پسیاک را مشخص و آن را واسنجی نمود. اخیرا روش های میدانی، ساده و قابل اتکا برای اندازه گیری مقدار فرسایش خاک با استفاده از مدارک موجود در طبیعت معرفی گردیده است. در اینپژوهش کارآیی مدل های تجربی نظیر ام پسیاک ، روش ستونک، روش بیرون افتادگی قه درخت، سدهای اصلاحی، شیار در برآورد فرسایش در دو حوزه آبخیز نسیم آباد و پاقلعه واقع در استان فارس مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت.با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی لایه های لازم برای 9 عامل مورد بررسی در مدل ام پسیاک در محیطنرم افزار جی آی اس تهیه میشود و سپس با عملیات میدانی و نمره دهی عوامل، تلفیق لایه ها صورت گرفته و آنگاه در هر واحد کاری با بازدید میدانی علایم باقی مانده از فرسایش مانند شیار، ریشه و یا یقه درختان بیرون افتاده از سطحخاک، ستونک ، در اراضی زراعی و رسوبات ته نشین شده در پشت سدهای اصلاحی ساخته شده در سالهای اخیر رااندازه گیری نموده و بر اساس تعیین سن هر یک از آثار، میزان فرسایش خاک در آن واحد اراضی بدست می آید

ام پسیاک ، حوضه پا قلعه، ستونک ، فرسایش