الهام صالحی - نویسنده

زردی فیتوپلاسمایی یکی از بیماری های مهم و اقتصادی انگور در بسیاری از نقاط جهان است. در بازدیدهای سال های۱۳۹۱ و۱۳۹۲ علائمی شبیه به علائم زردی فیتوپلاسمایی در مناطق موکاری استان های فارس و لرستان مشاهده و قلمه هایی انتخاب و کشت گردید. عامل زردی بااستفاده از سس (Cuscuta campestris Yank.) از موهای حاصل از کشت قلمه های تهیه شده از موهای دارای علائم در استان های فارس و لرستان به پروانش و با استفاده از پیوند از پروانش به پروانش انتقال داده شد و در پروانش های مایه زنی شده تولید علائم بارز بیماری های فیتوپلاسمایی کرد. درآزمون واکنش زنجیره ای پلیمراز(PCR) مستقیم با استفاده ازنمونه های پروانش مایه زنی شده و جفت آغازگر   P۱/P۷قطعه مورد انتظار( ۱۸۰۰ جفت باز از اپرون ار ان ای ریبوزومی) تکثیر شد. در آزمون پی سی آر دو مرحلهای با استفاده از جفت آغازگر P۱/P۷ در دور اول و R۱۶F۲n/R۱۶R۲ در دور دوم نیز قطعه مورد انتظار( ۱۲۰۰ جفت باز از ژن آر ان ای ریبوزومیS۱۶) تکثیر شد واز این لحاظ ۱۲ نمونه از ۲۰نمونه مو مبتلا به زردی تاکستان های فارس و لرستان، موهای علائم دار حاصل از کشت قلمه ها و پروانش های مایه زنی مثبت بودند. محصولات پی سی آر مستقیم جدایههای فارس و لرستان همسانهسازی و تعیین ترادف شده و به ترتیب تحت رس شمارهای KF۱۳۰۹۶۷ و KF۱۳۰۹۶۸ در بانک جهانی ژن ثبت گردیدند. جستجو با برنامه بلاست نشان داد که فیتوپلاسماهای عامل زردی مو در فارس و لرستان در بین ترادف های موجود در بانک جهانی ژن، بیشترین شباهت را با فیتوپلاسماهای گروه آر ان ای ریبوزومی تورم جوانه (Stolbur, ۱۶SrXII)دارند. مقایسه چند شکلی طولی قطعات برشی (RFLP)حقیقی با استفاده ازمحصول PCR دو مرحله ای و RFLP  مجازی با استفاده از ترادف ناحیه تکثیری جفت آغازگرR۱۶F۲n/R۱۶R۲. نشان داد که فیتوپلاسماهای زردی مو در استان های فارس و لرستان از یکدیگر قابل تشخیص نیستند و متعلق به زیر گروهA  در گروه ۱۶SrXII می باشند. با تعیین میزان تشابه نوکلئوتیدی و آنالیزتبارزایی با استفاده از ترادف کامل ژن آر ان ای ریبوزومی S۱۶ نیز تعلق فیتوپلاسماهای زردی مو در استان های فارس و لرستان به۱۶SrXII-A تایید شد. مقایسه نقوش حاصل از  RFLP  مجازی نشان داد که فیتوپلاسمای عامل زوال مو در استان خراسان جنوبی با فیتوپلاسماهای عامل زردی مو در استان های فارس و لرستان و سایر فیتوپلاسماهای گروه۱۶SrXII-A   متفاوت است. این اولین گزارش از وجود بیماری زردی فیتوپلاسمایی در غرب و جنوب ایران است. وجود زردی فیتوپلاسمایی مو در نواحی مختلف نشان می دهد که این بیماری در ایران سابقه طولانی دارد. 

زردی مو, فیتوپلاسما, انتقال با سس بیماری های مو, گروه ۱۶SrXII