لیلا کاشی نهنجی - نویسنده
اکبر کارگربیده - مسئول مکاتبه

جنس Helicotylenchus با حدود ۲۵۰ گونه توصیف شده یکی از بزرگترین و رایجترین جنسهای راسته Tylenchida یا فوقبالاخانواده Tylenchomorpha به شمار میآید. به منظور شناسایی گونههای این جنس، طی سالهای ۱۳۸۷-۱۳۸۹، بیش از ۵۰۰ نمونه خاک و ریشه گیاهان از مناطق مختلف ایران جمعآوری گردید. پس از استخراج و انتقال نمونهها به گلسیرین، اسلایدهای میکروسکپی دائمی تهیه شده و با استفاده از میکروسکوپ نوری مجهز به دوربین دیجیتالی و لوله ترسیم، اندازهگیریهای لازم انجام و تصاویر آنها رسم گردید. در این بررسی علاوه بر ۱۵ گونه از ۲۶ گونه گزارش شده قبلی جنس Helicotylenchus، تعدادی گونه دیگر جداسازی و شناسایی شدند. در بین گونههای شناخته شده گونههای H. insignis، H. falcatus و H. indicusبه دلیل وجود شباهتهای ریختسنجی و ریختشناسی همراه با H. egyptiensisدر دو گروه مورد بحث قرار گرفتهاند. در گروه اول که دم معمولا دارای زائده شکمی کوتاهتر از دو حلقه بدن است، سه گونه H. indicus، H. insignisو H. falcatus و در گروه دوم که دم دارای زائده شکمی مساوی یا بلندتر از عرض دو حلقهی بدن میباشد، گونه H. egyptiensis قرار دارد. شباهت اندازهها و مشخصات ریختسنجی نماتودهای گروه اول در حدی است که برخی نماتودشناسان دو گونه H. insignis و تعدادی گونه دیگر را با H. indicus همنام کردهاند. اما بعضی ویژگیهای ریختشناسی مانند شکل و جهت گرههای استایلت که از فاکتورهای مهم تمایز برخی گونههای Helicotylenchus محسوب میشود در آنها متفاوت است. در گونه H. indicus جهت گرهها کاملا به سمت انتهای بدن متمایل بوده و آنرا از گونههای نزدیک جدا میکند. در گونه H. egyptiensis نیز انتهای دم غالبا تیز است. گونههای H. insignisو H. falcatus که برای فون نماتدهای ایران جدید هستند، شرح داده شده و شرح کاملتری از گونههای H. egyptiensis و H. indicus که قبلا از ایران گزارش شدهاند ارائه میشود.

شناسایی, فون, ریختشناسی, Tylenchoidea, Tylenchida, Tylenchomorpha