هوشنگ قمرنیا - دانشیار، گروه مهندسی آب، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه - ایران
میلاد فرمانی فرد - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه - ایران
شهریار ساسانی - استادیار، بخش زراعت، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، کرمانشاه - ایران

در پژوهش حاضر، به بررسی اثر اعمال مقدار و زمان آبیاری تکمیلی برای کمک به نیاز آبی و عملکرد سه رقم گندم (‘W۳۳g’، ‘کراس البرز’ و ‘بهار’)، در دو سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸ و ۹۰-۱۳۸۹ پرداخته شده است. آزمایشات در ایستگاه لیسیمتری تحقیقاتی شماره یک پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی با بهره گیری از لیسیمترهای موجود، در قالب طرح فاکتوریل دو عامله و بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. همه تیمارها تا مرحله گلدهی به میزان یکسان آبیاری شدند اما در مراحل بعدی، زمان و مقدار تیمارهای آبیاری تکمیلی در قالب چهار تیمار متفاوت آزمایش گردید. زمان اعمال تیمارهای آبیاری تکمیلی گلدهی و دانه دهی به ترتیب مشاهده ۵۰ درصد به گل رفتن بوته ها و مشاهده شروع دانه بستن ۵۰ درصد سنبله ها بود. نتایج نشان داد که بیشترین میزان مشارکت آبیاری تکمیلی در سال اول و دوم به ترتیب ۵/۲۷ و ۱/۲۶ درصد کل آب مصرفی گیاه است. به طور متوسط در سال اول و دوم بیشترین عملکرد دانه محصول گندم از آن رقم ‘کراس البرز’ و مربوط به تیمار دو آبیاری هم زمان گلدهی و دانه دهی به ترتیب ۴۶۸۱ و ۴۸۰۴ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. در هر دو سال، رقم ‘کراس البرز’ نسبت به دو رقم دیگر تحت تیمار آبیاری تکمیلی یکسان، بیشترین کارایی مصرف آب را به خود اختصاص داد.

آبیاری تکمیلی, دانه دهی, عملکرد, کارایی مصرف آب, گلدهی, گندم