فائزه سعیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
رسا صفائی نمین - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت شهری دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران
رسول صفائی نمین - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
سید محمدرضا شهابی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات

توسعه فیزیکی و رشد جمعیت شهری ایران تا چند دهه قبل دارای افزایش متعادل بوده و با بروز تحولات جدید، شهرها به ویژه شهرهای بزرگ، تغییرات و دگرگونی های را پذیرفتند. این دگرگونی ها به شکل ازدیاد جمعیت و گسترش فیزیکی شهرها و در واقع کاملا نامتعادل بوده است و سبب شده است تا بین کاربری های شهری تناسب نامعقولی به وجود آید. این تناسب نامعقول بیشتر به شکل فرسودگی در بافت بروز نموده، مفهوم فرسودگی شهری را می توان تنزل شرایط اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بافت شهری دانست. به طور کلی کاهش کارآیی هر پدیده ای، فرسودگی آن را در پی دارد. هنگامی که در محدوده ای از شهر، حیات آن به هر علتی رو به رکود می رود، بافت شهری آن محدوده در روند فرسودگی قرار می گیرد. از آن جایی که مدیریت شهری و شهرداری مسئول حل مشکلات و مسائل حوزه ی شهری و فضاهای شهری آن هستند انتظار می رود در پی راهکارهایی جهت حل مسائل مربوط به بافت های فرسوده نیز باشند. توجه به بافت های قدیمی و خصوصا فرسوده شهری ، مسئله ای است که امروزه مدیران شهری ناگزیر به برخورد منطقی با آن هستند زیرا با زندگی جدید شهری و مشخصات یک شهر مدرن ناسازگار و ناهماهنگ است. کالبد شناسی ساختاری و عملکردی این بافت ها نشان دهنده ی بروز مشکلاتی همچون شرایط نامطلوب زیست محیطی، تعارض با ساختار کلی شهر ،تراکم و تمرکز جمعیت و فعالیت ها، افول اقتصادی، افول کیفیت های اجتماعی و سیمای ناخوشایند بصری و بسیاری مشکلات دیگر است. براین اساس یکی از ضرورت های مهم شهر و شهرنشینی عصر حاضر بهسازی و نوسازی این بافت های شهری است. موضوع بهسازی بافت های فرسوده شهرها در یکی دو دهه اخیر مورد توجه برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گرفته و کم و بیش اقدام هایی هم در این زمینه انجام شده است ولی اکثر آن ها به سرانجام نرسیده و با مشکلات عدیده ای روبه رو شده اند. برای انسجام بخشی و نظام مند ساختن بافت های شهر که به دلایلی چون عدم توجه لازم مدیریت شهری و یا رشد سریع شهر، در حال تخریب و فرسودگی است، مد یریت شهری می تواند با شناخت نیازها، تنگناها، توان ها و فرصت های احیای بافت فرسوده از طریق همکاری و توانمندسازی شهروندان ساکن در این بافت ها و ترغیب آنان به مشارکت در احیای این بافت ها، به ایجاد محیطی شایسته برای آنان اقدام نماید. پرواضح است که احیای بافت های فرسوده می تواند ارزش کالبدی این بافت ها را ارتقاء داده و به طبع آن رغبت شهروندان را به سکونت در آن ها افزایش دهد. در این ارتباط لازم است که مدیران شهری به مسائلی همچون: طراحی و برنامه ریزی فرآیندی، بهره گیری از تجربه های جهانی در بازسازی و ساماندهی بافت های فرسوده، حفظ ارزش های فرهنگی و تاریخی این بافت ها، فرهنگ سازی و بستر سازی اجتماعی، برنامه های مالی و اقتصادی و اختصاص تسهیلات در جهت بازسازی این بافت ها توجه نموده و این مسائل را در راس برنامه های خود قرار دهند.

بافت فرسوده، حاشیه شهری، سیاستگذاری شهر، راهبردهای کالبدی