رامین یوسفی - دکترای زبان و ادبیات فارسی واحد علوم و تحقیقات تهران
دلبر ظاهری عبده وند - دکترای زبان و ادبیات فارسی واحد تهران مرکز
فرزاد نیک اندیش - کارشناس ارشد تاریخ ایران دانشگاه تهران

گوهر شب افروز در عقل سرخ را بسیاری دیگرگونه تفسیر کرده اند. هدف مقاله ی پیش رو آن است تا نشان داده شودشیخ اشراق، با روش چندبعدی تمثیل ،مقام انسان را با لعمه ایزدی، به واسطه ی جبرئیل که فلاسفه او را عقل اول می نامند، به نور الانوار و فنا فی الله می رساند.مقامی که عقل اول ،پیر سرخ روی مقرب عنقا با راهنمایی سالک به کوی قاف می رساند.رهروی که خلیفه ی پروردگار بر زمین است و با اشعه ای عقل او گداخته می گردد و افزون بر خرد با مکاشفه او را به اشراق می رساند.جدل و جدال های عقل ستیزان و خردگرایان و براهین هر دو گروه ، تکفیر نو افلاطونیان ، مشائیون، فرقه ها و اتهامات مشایخ حکومتی و نیز سازش حاکمان برای برخورداری رضایت این جماعت دلگرا و خرد ستیز تا معدوم ساختن بزرگانی چون شیخ اشراق از سوی دیگر ، موجب تکثر آراء گشته است .پژوهندگان در این مقاله تلاش دارد تا با روش علمی_ پژوهشی،نشان دهد که منظور از بررخ ، تربیعات ماه یا گوهر شب افروز نیست. زیرا سهروردی پیش از گوهر شب افروز، برزخی بودن ماه و تربیعات آن را در مراحل دوری یا نزدیکی از خورشید شرح داده است گوهر شب افروز ، گدازش و آتشگون شدن عقل انسان همراه با کشف و شهود از طریق سروش جوانپیر، تا یگانگی با منبع نور است.

عقل سرخ،نورالانوار، گوهر شب افروز ، نو افلاطونی، عقل فعال