سعید گوهری - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

مطالعه آزمایشگاهی جریان انحرافی و متقاطع و مقایسه الگوی جریان آنها در یک کانال مستطیلی با زاویه 90 درجه ی کانال فرعی از مهمترین اهداف این مقاله می باشد. دو جریان متقاطع و جانبی تنها در جهت جریان کانال فرعیبا هم تفاوت دارند. تغییر جهت جریان در کانال فرعی می تواند باعث دگرگونی در الگوی جریان کانال اصلی شده و کل رفتار جریان را تحت تاثیر قرار دهد. هنگامی که بستر کانال آبرفتی باشد الگوی جریان میتواند فرم بستر در مجرا را بهشدت تحت تاثیر قرار دهد. آزمایش ها در نسبتهای مختلف از انحراف جریان ) qr ( و همچنین در نسبت های مختلف از اختلاط جریان کانال فرعی با کانال اصلی )* Q ( بوده است. مقایسه این دو حالت از جریان نشان می دهد که ناحیهجدایی جریان که در آن مقدار بردارهای سرعت کاهش می یابد در حالت جریان انحرافی، در داخل کانال فرعی رخ می دهد و این درحالی است که این ناحیه برای جریان متقاطع، در داخل کانال اصلی است. ابعاد ناحیه جدایی جریان تحت تاثیر مقدار نسبت دبی جریان در کانال فرعی به کل دبی در کانال اصلی است. با افزایش مقدار دبی جریان کانالفرعی در جریان متقاطع، ابعاد ناحیه جدایی جریان در داخل کانال آبگیر افزایش می یابد و این در حالی است که در جریان انحرافی با افزایش جریان انحرافی، ابعاد ناحیه جدایی جریان در داخل کانال آبگیر کاهش می یابد. بسته به مکانناحیه جدایی جریان مکان انباشت رسوبات نیز در داخل کانال اصلی و کانال فرعی در این دو نوع جریان تغییر می کند.همچنین مکان سرعت بیشینه در جریان انحرافی در داخل کانال آبگیر می باشد که این مکان برای جریان متقاطع در داخل کانال اصلی می باشد. در محل وقوع سرعت بیشینه حداکثر آبشستگی بستر نیز رخ می دهد.

جریان انحرافی، جریان متقاطع، کانال 09 درجه، الگوی جریان