اسماعیل عالی زاد - استادیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیدهماهیت علم با پژوهش عجین است و بنیان پژوهش بر مساله استوار است. مساله رکن اساسی علم است و در این قلمرو معرفتی، مساله یابی مهم ترین فعالیت به شمار می رود. این گزاره ها، مفروضاتی هستند که مقاله حاضر بر پایه آن ها قوام یافته است. این مقاله از جنس مباحثات و ملاحظات نظری است و بنابراین فاقد کارپایه تجربی و مشاهدات برآمده از آن است. در این پژوهش تلاش شده است تا با اتکاء به آموزه های فلسفه علم، جایگاه مساله در پژوهش های علوم اجتماعی و اقتضائات دانشی مساله یابی مورد مطالعه قرار بگیرد. از این رو، چیستی مساله و اهمیت آن در پژوهش های اجتماعی مورد توجه واقع شده است. این که مساله ها نقطه آغاز و انجام جستجوی حقیقت علمی هستند و در عرصه شناختی، مساله یابی بر حل مساله اولویت دارد. از سوی دیگر به گستردگی و پیچیدگی مسائل اجتماعی و عرصه رخداد آن ها، تاریخی بودنشان و همچنین ناپایداری شناخت و دلایل آن اشاره شده است. در ادامه به شیوه مستدل، پاره ای از ملاحظات و ضرورت های دانشی انجام پژوهش اجتماعی برشمرده شده اند که برای حرکت در مسیر دانش زنده و پویا ضروری و الزامی هستند. در میان این ملاحظات، مفروضات معرفت شناختی، هستی شناختی و روش شناختی جایگاه ویژه ای دارند، چرا که منطق و موضع پژوهشگر را در قبال دستگاه استدلالی پژوهش تعیین می کنند.

علوم اجتماعی , پژوهش اجتماعی , مساله , مساله یابی , الزام های دانشی