سلامه ابوالحسنی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
محمدحسین طرفی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

با اقبال نظام های عدالت کیفری به سمت مجازات های سالب آزادی، نتایج برخاسته از اعمال این نوع مجازات ها انتقاداتی را درپی داشته است. از جمله ی این موضع گیری ها و انتقادات، چالش زمان سپری شده در زندان و تاثیر آن بر تکرار جرم است. در کشور آمریکا بر اساس آماری که اخیرا منتشر شده است، سالانه هفتصد هزار نفر از زندان آزاد می شوند که از این مقدار، بیش از دو سوم از آنان، تمام مجازات مورد حکم را تحمل نکرده اند. در نظام عدالت کیفری ایران آماری در این خصوص بدست نیامده است؛ درحالی که بازشناسی این امر بسیار حائز اهمیت است که آیا آن دسته از کسانی که تمام مجازات خود را تحمل می کنند، در مقایسه با افرادی که کمتر از مجازات مورد حکم را تحمل کرده اند تفاوتی در ارتکاب تکرار جرم وجود دارد یا خیر. به تعبیر دیگر، آیا مدت زمان سپری شده در زندان)با توجه به کوتاه یا طولانی بودن( می تواند به عنوان عاملی در تکرار جرم موثر واقع شود یا خیر. در اینجا سعی می شود تا با توجه به تجربه بعضی از کشورها، بویژه آمریکا، و به اتکای تحقیقات جرم شناسان و جامعه شناسان با رویکردی علت شناختی به سوال مذکور، پاسخ دهد. نتایج این بررسی حاکی از آن است که بازدارندگی خاص هنگامی موثر است که طول مدت حبس متناسب باشد و اثر آن میان دو محور مجازات اجراشده و مجازات متناسب با بزهکار قرار می گیرد. اگر مجازات واقعی(اعمال شده) کمتر از مجازات مناسب باشد، تکرار جرم با افزایش مجازات، کاهش خواهد یافت و زمانی که مجازات واقعی، متجاوز از مجازات مناسب باشد، تکرار جرم با کاستن از میزان مجازات زندان کاهش می یابد. به عنوان مثال، در کشورهایی مثل آمریکا، مطالعات نشان داده اند که هر ماه بازداشت حدود یک درصد میزان تکرار جرم را کمتر خواهد کرد. به عبارت دیگر، برای افرادی که تاثیر بازدارندگی خاص بر آن ها مثبت است، افزایش زمان سپری شده همواره، افزایش احتمال تکرار جرم را به همراه خواهد داشت و مناسب ترین مجازات از حیث زمان، کوتاه ترین زمان ممکن و متناسب با شخصیت محکوم خواهد بود.

تکرار جرم، زندان، مدت زندان، بازدارندگی خاص