حسین جوادی حسین آبادی - دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه طباطبایی و قاضی دادگستری
عظیم آقابابائی طاقانکی - کارشناسی ارشد حقوق شرکت های تجاری دانشگاه شهرکرد و قاضی دادگستری

به لحاظ نظری مفهوم حکمرانی خوب پس از تجربه ناموفق اجرای تئوری دولت های بزرگ و دولت های حداقل به وجود آمد. هرچند از نظر تاریخی نظریه حکمرانی مطلوب پاسخی به چالش ها و بحران های اقتصادی بود ولی به تدریج در سایر حوزه هایی که به نوعی در آن حکومت با شهروندان مرتبط است راه یافت. بدین ترتیب همراه با ارایه تعریفی گسترده از حاکمیت مطلوب مولفه هایی برای آن شناسایی شد که میتوان آنها را با نظام های گوناگون اجتماعی و از جمله نظام حقوقی مرتبط دانست. مولفه هایی از جمله حاکمیت قانون، پاسخگویی دولت ها، مشارکت گسترده مردم در حکومت، مسئولیت پذیری، عدالت جویی حکومت، کسب مشروعیت مطابق با قرارداد اجتماعی، به رسمیت شناختن حق نظارت عمومی، فرآیند قانون گذاری صحیح، شفافیت، فرآیندمحوری به جای فردمحوری، ارتباط دو سویه مسئولیت و پاسخگویی از جمله ابعاد حکمرانی مطلوب هستند که به صورت مشخص با نظام حقوقی مرتبط است. در حوزه حقوق کیفری عدم رعایت هرکدام از ابعاد حکمرانی مطلوب می تواند منجر به یکی از اقسام جرایم حکومتی شود. بدین معنا که مصادیق جرایم حکومتی در واقع جرم انگاری عدم رعایت و اجرای مولفه های حاکمیت مطلوب در نظام حقوقی است. نوشتار پیش رو نشان می دهد که میتوان هر کدام از جلوه های جرایم حکومتی را به عدم رعایت یک یا چند مورد از مولفه های حکمرانی مطلوب مرتبط دانست. فساد به عنوان یک جرم حکومتی نتیجه عدم شفافیت، فقدان نظارت عمومی و پاسخگویی نهادهای دولتی است کما این که خشونت حکومتی می تواند به دلیل حاکمیت سیاست گذاری فردی بر جمعی، عدم پذیرش تکثر، پایین بودن میزان اعتماد حاکمان به شهروندان، حاکمیت رویکردهای کنترلی در بدنه حاکمیت باشد. همچنین میتوان نقض حقوق بشر را به دلیل عدم پیش بینی سازوکارهای نظارت بر قدرت، عدم مسئولیت پذیری قوای حاکمه و عدم پاسخگویی آنها دانست

حکمرانی خوب، جرایم حکومتی، نقض حقوق بشر، فساد سیاسی