فاطمه کربلائی - عضو هئیت علمی گروه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه ازاد زاهدان
غلامعلی افروز - استاد ممتاز روان شناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشگاه تهران
مهوش رقیبی - استادیار گروه روان شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

بزهکاری نوجوانان از جمله مسائل بغرنج اجتماعی است که افکار عمومی را شدیدا به خود مشغول داشته است. پژوهش حاضر به منظور بررسی وضعیت ویژگی­های پیشرفت تحصیلی، تبار خانوادگی- اجتماعی و سلامت روان نوجوانان بزهکار انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه ی آماری پژوهش را تمامی نوجوانان بزهکار کانون اصلاح و تربیت استان سیستان و بلوچستان در سال ۹۷-۱۳۹۶ تشکیل می دادند که از میان آن ها با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس ۸۶ نفر از نوجوانان بزهکار کانون اصلاح و تربیت استان به عنوان نمونه انتخاب شدند و ضمن مشخص کردن سطح تحصیلات کنونی و نمره معدل آنان، پرسش­نامه ویژگی­های تبار خانوادگی محقق ساخته، و پرسش­نامه سلامت روان SCL-۹۰-R در مورد آنان اجرا و تکمیل گردید. یافته ها نشان داد، نوجوانان بزهکار از نظر ویژگی­های تبار خانوادگی، فرزند سوم خانواده بوده و دارای ساختار خانوادگی گسترده، وضعیت اجتماعی، اقتصادی، تحصیلی پائین در والدین و تعداد اعضای خانواده زیاد بودند. در زمینه پیشرفت تحصیلی، نوجوانان بزهکار اکثریت بی­سواد و تعداد اندکی تحصیلاتشان تا ابتدایی و متوسطه بود. بیش­ترین فراوانی علت ترک تحصیل این نوجوانان این بوده که کمک خرج خانواده بودند و نگرش آنان به اجتماع بد بوده است. این افراد در زمینه سلامت روان نیازمند توجه و مداخله بالینی هستند، همچنین آنان در مقیاس سوءظن، افسردگی و ترس نیاز به مداخله بالینی داشتند. با شناسایی علمی این ویژگی­­ها، مشخص می­شود که برنامه­ریزی­های مناسب جهت  پیشگیری از بزهکاری و بازپروری نوجوانان بزهکار در زمینه تدوین برنامه­های آموزشی و هدایت شغلی و تحصیلی آنان از موارد قابل توجه است.

پیشرفت تحصیلی, تبار خانوادگی- اجتماعی, سلامت روان, نوجوانان بزهکار