مجید محمودعلیلو - استاد گروه روان شناسی، دانشگاه تبریز
یزدان موحدی - دانشجوی دکتری تخصصی علوم اعصاب شناختی، دانشگاه تبریز
هانیه خرازی نوتاش - کارشناس ارشد روان شناسی بالینی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز

فراشناخت یک مفهوم چند وجهی است. این مفهوم دربرگیرنده­ی دانش، فرآیندها و راهبردهایی است که شناخت را ارزیابی، نظارت و یا کنترل می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش باورهای فراشناختی با  نگرانی آسیب شناختی در دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان انجام شد. تعداد ۶۷۰ دانش آموز (۳۱۵ دختر و ۳۵۵ پسر) از دانش آموزان دبیرستانی شهر تبریز به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به پرسشنامه­ی اضطراب امتحان پاسخ دادند. سپس تعداد ۱۸۳ دانش آموز که طبق معیار نقطه برش پرسشنامه مبتلا به اضطراب امتحان بودند، علاوه بر اطلاعات دموگرافیک به پرسشنامه های باورهای فراشناختی ولز و کارترایت، نگرانی پنسلوانیا و اضطراب امتحان اسپیل برگر  پاسخ دادند. تحلیل داده ها با روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره انجام شد. بین نمرات افراد در مولفه های باورهای فراشناختی با نگرانی آسیب شناختی و اضطراب امتحان همبستگی مثبت معناداری وجود داشت، به عبارتی، با افزایش نمره ی فرد در مقیاس باورهای فراشناختی، نگرانی آسیب شناختی و اضطراب امتحان فرد نیز بیشتر می شود. هم چنین، رابطه­ی نمره کلی با نمرات افراد در ابعاد کنترل ناپذیری و خطر، باورهای مثبت درباره نگرانی، اطمینان شناختی و نیاز به کنترل افکار و وقوف شناختی معنی داری بود (P<۰.۰۱). باورهای فراشناختی از عوامل موثر در سلامت روانی دانش آموزان است و می توان با تغییر فراشناخت هایی که شیوه ناسازگارانه­ی تفکرات منفی را زیاد می کنند و یا باعث افزایش باورهای منفی عمومی می گردند به بهبود وضعیت سلامت روانی دانش آموزان کمک کرد.

باورهای فراشناختی, نگرانی آسیب شناختی, اضطراب امتحان, دانش آموزان